- مقدمه 1
- مقدمه ی مؤلف 4
- جلسه اوّل: مکاتبه پدری نمادین با فرزندی نمادین 7
- اشاره 7
- واقعی ترین نگاه به انسان و به دنیا 9
- کنار آمدن با واقعیات 10
- در موقعیتی که هستیم 12
- در جستجوی رضایت خاطر 19
- اشاره 23
- جلسه دوم: عوامل بیداری 23
- چموشی های دنیا 25
- راه های استفاده ی صحیح از دنیا 26
- عامل بصیرت حقیقی 29
- انسان سالم 31
- غم خود خوردن 33
- چگونگی زنده نگه داشتن قلب 35
- برکات تقوا 38
- ظهور ورع 41
- جلسه سوم: یاد خدا؛ عامل نشاط قلب 45
- اشاره 45
- جایگاه تقوی 46
- آبادانی و مرگ قلب 49
- مطمئن ترین ریسمان 55
- نحوه ی حضور انسان در قیامت 58
- جلسه چهارم: نحوه ی حیات قلب 63
- اشاره 63
- اتصال به دریای انسانیت 64
- وعظ؛ عامل حیات قلب 65
- عامل استحکام قلب 66
- معنی حکمت 71
- آفات غفلت از مرگ 75
- فجایع دنیا 77
- معنی گردش روزگار 79
- عبرت از گذشتگان 80
- اشاره 85
- جلسه پنجم: برکات یاد معاد 85
- شب قدر و مقام امام معصوم 86
- عبرت از گذشتگان 88
- یاد معاد عامل بصیرت 92
- تمدن غربی، تمدنی نیازآفرین 93
- راه رهایی از بحران ها 96
- زندگی پاک 98
- برکات کنترل گفتار 100
- بیشتر روزهایش خاموش بود 101
- در بین دو انحراف 102
- عالی ترین ثمره ی زندگی 107
- غفلت از وظیفه 108
- جلسه ششم: انتخاب های مبهم، زندگی های پوچ 111
- اشاره 111
- توجه به قیامت عامل نجات از سایه های ذهنی 112
- زندگی با سکوت 114
- زندگی در ناکجاآباد 115
- توقفی کارساز 119
- غفلت از ضعف های خود و فروافتادن در مبهمات 120
- زندگی بر امواجی سهمگین 122
- نجات از انفعال 124
- وقتی پیروزی به سراغ انسان می آید 126
- برکات امر به معروف 129
- راه های آزادی از وَهم 133
- اشاره 137
- دینداری جدّی 137
- جلسه هفتم: گوهر شکیبایی 137
- عقل کامل، دینداری کامل 139
- طلوع زندگی 141
- دینداری سینه چاک 143
- هنر تفقّه در دین 145
- آفات عمل زدگی 146
- در جستجوی گوهر شکیبایی 149
- سختی ها عامل پرورش روح 149
- سختی های انسان ساز 152
- دارایی های بهشت سوز 155
- اشاره 161
- جلسه هشتم: پایداری در دین و نتایج آن 161
- علی علیه السلام و تفقه در دین 162
- بهترین راه برای تقرب به خدا 164
- اخلاق حقیقی 166
- آفات رفاه 167
- تحرکی برتر 170
- نتایج واگذاری امور به خدا 171
- مافوق غم ها و شادی ها 174
- مشکل ما درونی است 176
- توصیه ای برای وحدت اراده ی عبد با ربّ 178
- آینه های خدانما 180
- وسعت انسان تا کجا! 181
- وقتی انسان ها بیدار شوند 183
- جلسه نهم: اخلاص و نتایج آن 187
- اشاره 187
- سیر قلب به سوی حقیقت 189
- یقین و خلوص عامل ایجاد مطلوب 191
- چه اندازه هستیم؟ 194
- طلب خیر یا استخاره 195
- اشاره 215
- جلسه دهم: آفات علم لاینفع 215
- علوم قلابی 216
- همان قدر هستید که می توانید با خدا حرف بزنید 229
- دارایی، نه دانایی 232
- جلسه یازدهم: زندگی پوچ و علم لاینفع 236
- اشاره 236
- خداوند و سخن گفتن بی زبان 237
- رابطه ی سکوت و حکمت 240
- شنیدن های بی حاصل 244
- سرگرمی هایی که ما را بازی می دهند 245
- انتخاب های بی رمق 247
- گله ی امام خمینی«رضوان الله تعالی علیه» 249
- شاهکار شیطان 250
- اندیشه های گناه آلود 252
- راه نجات از علم غیرمفید 254
- نونهالان را دریابید 255
- گسیختن رشته های علایق تاریک 257
- چه غوغایی است درون سینه ی جوانان 259
- جلسه دوازدهم: مقام وحدت، مقام عبرت 266
- اشاره 266
- نظر به جایگاه حادثه ها با نگاه الهی 268
- پیروزی واقعی 270
- علی علیه السلام و وحدت شخصیت 272
- رابطه ی مقام وحدت با شریعت 273
- عصاره ی حیات معنی دار 275
- اهمیت شناخت مسائل جاری در اجتماع 277
- نگرش بنیادین 279
- جلسه سیزدهم: زندگی بی اضطراب 281
- اشاره 281
- آشنایی علی علیه السلام با حقیقت دوران ها 282
- حضوری فوق زمان و مکان 283
- هماهنگی با نظام هستی 285
- جایگاه عرشی سخنان علی علیه السلام 287
- سفر از تیرگی به روشنایی 289
- عوامل کنترل هوس 290
- سیل بندی باید ساخت 297
- مژده ی خداوند 299
- پرورش در فضای وظیفه ی الهی 300
- چگونگی زندگی دائمی با خدا 302
- نگاه به چراغ های امید 303
- نیاکان ما و گذشتگان 304
- جلسه چهاردهم: چگونگی رهایی از گسست تاریخی 306
- اشاره 306
- نگاه جاهلانه به تاریخ 308
- گذشته ی توحیدی ما 309
- نوری که از پشت سر می آید 310
- عامل تشخیص انحراف 312
- کدام علم؟ 313
- آفت علمی که مراء افزید 318
- مراء؛ حجاب حقیقت 320
- نفرین امام بر اهل مراء 322
- مراء؛ دروازه ی ورود به اخلاق رذیله 324
- ادب مناظره 326
- بهترین توصیه در علم آموزی 329
- انگیزه ی شایسته در تحقیق 332
- سوز حقیقت یابی 335
- برکات غم غربت 336
- جلسه پانزدهم: حیات مستحکم 339
- اشاره 339
- مسیر گشایش روحیه ی توحیدی 340
- رؤیای مخوف 341
- اسرار ناپیدای امواج حیات 343
- مرگ؛ دریچه ای به نعمت بزرگ 344
- زندگی با دو کانون 346
- وسعت نگاه 348
- دالان ورود به عافیت 350
- برکات سختی ها 352
- زیبائی های دنیا 356
- اصالت به انتخاب های وَهمی! 358
- نردبان صعود 360
- جلسه شانزدهم: بالاترین بصیرت 363
- اشاره 363
- در جستجوی رهایی 364
- ظهور قدرت اسرارآمیز کمال 366
- فهم نادانی ها 367
- مشکل غرب 369
- علمی ماوراء کلام 370
- بهترین شرایطِ احساس حضور خداوند 371
- فروریختگی درونی 373
- جهت گیری صحیح روح 374
- عرفان حقیقی 376
- بزرگ ترین احتیاج بشر 378
- دغدغه های عالمانه 379
- جلسه هفدهم: یگانگی خدا در منظر علی علیه السلام 382
- اشاره 382
- تفاوت وعظ با حکمت 383
- عدم امکان دو خدا در عالم 384
- رابطه ی دوگانگی با نقص 386
- خداوند عین بقاء است 392
- چگونگی نحوه ی حضور خداوند در جان انسان 395
- اشاره 399
- جلسه هجدهم: حضور همه جانبه حق 399
- وحدت وجود در منظر حضرت علی علیه السلام 400
- ظهور بصیرتِ توحیدی 406
- ظهور توحید 410
- سایه در خورشید گم شد والسلام 413
- ظهور بندگی 417
- بقای بعد از فنا 421
- اشاره 424
- جلسه نوزدهم: زیباترین مسافرخانه، خطرناک ترین منزل 424
- در چاه شیفتگی به دنیا 425
- مرگ زشت و مرگ زیبا 426
- چشم بستن واقعه را تغییر نمی دهد 428
- آزاد از پیش فرض های ذهنی 430
- هدیه ی بزرگ حضرت علی علیه السلام به بشریت 432
- واژگونی بشریت 434
- رازِ بزرگی های امیرالمؤمنین علیه السلام 436
- چهره ی دنیا در نگاه امام علی علیه السلام 437
- آبادانی اش ویران شود 442
- راه نجات از حرص 444
- اندک اندک گشت عارف خرقه دوز 445
- چگونگی عبور از صراط 447
- دینداری همان رفتن است 448
- معنای سفر به قیامت 449
- همنشینی با سنگ و چوب 450
- شرط سفر توجّه به مقصد است 452
- اشاره 455
- جلسه بیستم: آشتی با خلق، راه آشتی با حقّ 455
- آنگاه که معروف منکَر و منکَر معروف می شود 457
- سفر از ظلمات به سوی نور 459
- سفری به سوی زیبائی ابدی 462
- چاره ی راه 466
- در وسعتی به وسعت همه ی انسان ها 469
- برای کدام زندگی؟ 472
- این ها از تنه ی درخت انسانیت جدا شده اند 474
- وقتی دیوارهای تنگ خودبینی خراب می شود 476
- خدا را باید در رعایت حق دیگران پیدا کرد 477
- قلب های طوفانی 478
- خطای برادران مان، خطای ما است 480
- منابع 483
«هنگامی که شب پرده های تاریکی را بر سراسر گیتی گسترده بود، علی علیه السلام را دیدم که در محراب عبادت ایستاده و محاسن خود را به دست گرفته، مانند انسان مار گزیده ای به خود می پیچید و در پیشگاه حق تعالی مانند انسان اندوه رسیده و ماتم زده ای می گریست و درباره ی دنیا می فرمود: «یَا دُنْیَا یَا دُنْیَا إِلَیْکِ عَنِّی أَ بِی تَعَرَّضْتِ أَمْ إِلَیَّ تَشَوَّقْتِ لَا حَانَ حِینُکِ هَیْهَاتَ غُرِّی غَیْرِی لَا حَاجَهَ لِی فِیکِ قَدْ طَلَّقْتُکِ ثَلَاثاً لَا رَجْعَهَ فِیهَا فَعَیْشُکِ قَصِیرٌ وَ خَطَرُکِ یَسِیرٌ وَ أَمَلُکِ حَقِیرٌ آهِ مِنْ قِلَّهِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِیقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِیمِ الْمَوْرِدِ» ای دنیا، ای دنیا! از من دور شو. آیا خود را برای فریفتن به من می نمایی! یا این که به من مشتاق و شیفته شده ای؟ هرگز محبت تو در دل من جای نمی گیرد، دیگری را بفریب، زیرا مرا به تو نیازی نیست. ای دنیا من تو را سه طلاقه کرده ام و امکان بازگشت به سوی تو نیست. چرا که دوره ی زندگانی تو کوتاه، ارزش و منزلت تو اندک و آرزوی بهره مندی از تو پست و حقیر است. افسوس از کمی زاد و توشه، درازی راه، دوری سفر و عظمت رستاخیز.
ملاحظه فرمودید آنچه برای انسان نجات بخش است درست دیدن دنیا است، مانند علی علیه السلام و این که انسان دنیا را غیرقابل دسترس ببیند و نخواهد از زوالش و از دست رفتن آن جلوگیری کند، تنها در چنین نگاهی به دنیا است که زندگی انسان شکل دیگری به خود می گیرد و شبیه زندگی انبیاء و اولیاء الهی می شود، اگر بخواهیم راز بزرگی های علی علیه السلام را پیدا کنیم باید متوجه نگاه آن حضرت به دنیا باشیم.
چهره ی دنیا در نگاه امام علی علیه السلام
با نگاه به برخی از کلمات قصار و حکمت ها، نامه ها و خطبه های نهج البلاغه به این نتیجه می رسید که در آئینه ی پاک چشمان امام علی علیه السلام تنها جمال حق تعالی پیدا و در دل روشن و مطهّر آن بزرگوار فقط حضور حضرت حق حاضر است. به همین دلیل می توان گفت هر چه غیر از خدا باشد در چشم و دل امام علی علیه السلام بی ارزش ترین و خوارترین است، اگر چه دنیا باشد.
دنیا با همه ی زیبائی ها و فریبندگی ها و دلربائی هایش، نه تنها در چشم حقیقت بین علی علیه السلام ارزشی ندارد، بلکه خوارترین و پست ترین و بی ارزش ترین آفریده ی خدا است. دنیا با همه ی