فرهنگ اصطلاحات وقف صفحه 104

بطلان

تعریف

«بطلان»، در لغت، ضایع شدن و خسارت دیدن یا سقوط حکم است. گفته می شود: «بطل الشی ء» یعنی: ضایع شد و خسارت دید یا حکمش ساقط شد. فعل مضارع آن «یبطل» و مصدر آن «بطل» و «بطلان» است.

از دیگر معانی بطلان، «حبوط» است(1).

تعریف اصطلاحی بطلان، به تبع عبادات و معاملات، مختلف است؛ مثلاً بطلان در معاملات عبارت است از این که معامله از اصل یا برخی صفاتش یا هر دوی آنها به صورت غیر مشروع واقع شود.

بطلان در عبادات نیز بی اعتبار بودن عبادت است به گونه ای که گویا اصلاً واقع نشده است مثل این که کسی بدون وضو نماز بخواند(2).

خلاصه حکم فقهی

وقف باطل

وقف وقتی صحیح است که شروط آن نسبت به واقف، عین موقوفه، صیغه وقف و جهت وقف تماما محقق شود و چنانچه یکی از این شرایط مختل شود وقف نیز باطل محسوب می شود.

شیرازی چنین گفته است: وقف صحیح نیست مگر این که بر امور خیر یا