فرهنگ اصطلاحات وقف صفحه 260

عصبه

تعریف

«عصبه انسان» به فرزندان و خویشاوندان پدری او می گویند. بزرگان لغت گفته اند: عصبه، خویشاوندی افراد ذکور است که با ذکور دیگری نسلشان ادامه می یابد(1).

عصبه در باب ارث به کسی می گویند که سهم مشخص واجبی در ارث ندارد. در ابتدا ترکه بر صاحبان سهم تقسیم می شود، اگر چیزی باقی ماند به عصبه می رسد. در روایتی که بخاری آن را در صحیحش آورده است پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: سهم الارث را به صاحبان آنها بدهید، هر آنچه که باقی ماند به نزدیکترین فرد مذکر می رسد(2).

طبقات عصبه به طور خلاصه عبارتند از: فرزندان پسر هر مقدار که پایین بروند، سپس پدران هر مقدار که بالا بروند. سپس برادران و بعد از آنها عموها(3).

برخی از فقیهان برادرزاده های پسر را بر عموها مقدم می کنند.

اینها نسبت به ارث است.

1- لسان العرب؛ المصباح المنیر، ذیل مادّه «عصب».
2- صحیح بخاری، ج 8، ص 5-6 [مترجم].
3- السراجیه، ص 146 و بعد از آن؛ العذب الفائض، ج 1، ص 75 و بعد از آن؛ الشرح الکبیر، ج 4، ص 414.