فرهنگ اصطلاحات وقف صفحه 278

در الموسوعه الفقهیه چنین آمده است: در میان فقیهان کسی را نیافتیم که تصریح کرده باشد به این که ذوالغفله محجور علیه است، بجز درست اندیشان از حنفیه. بیشتر فقیهان این وصف را در سفاهت و تبذیر داخل کرده اند(1).

ابویوسف و محمّد بن حسن، از فقیهان حنفی، معتقدند که بر ذوالغفله مانند سفیه حجر ثابت می شود؛ ابو یوسف حَجر را از هنگام حکم قاضی دانسته است و محمّد از هنگام ظهور علائم غفلت که بر این اساس از نظر ابو یوسف حَجر بر ذوالغفله با حکم قاضی مرتفع می شود و از نظر محمّد با زوال غفلت، حَجر برداشته می شود.

حجر ذوالغفله برای حفظ اموال او تشریع شده است. در روایت آمده است که خانواده حیان بن منقذ از پیامبر صلی الله علیه و آله خواستند تا بر حیان حجر کند، پیامبر صلی الله علیه و آله نیز آنها را در این کار تأیید کرد و آن را انکار ننمود. در حالی که اگر حجر بر ذوالغفله مشروع نبود پیامبر صلی الله علیه و آله آن را رد می کرد(2).

ابو حنیفه گفته است، به سبب غفلت بر غافل حجر نمی شود. پیامبر صلی الله علیه و آله نیز در آن روایت درخواست آنها را پاسخ ندادند بلکه فرمودند: «بگو نیرنگی نباشد و خیار با من است» حال آن که اگر حجر مشروع بود پیامبر صلی الله علیه و آله درخواست آنها را پاسخ می دادند(3).

امامیه

«حجر».

1- الموسوعه الفقهیه، ج 17، ص 97.
2- این حدیث را ابوداود آورده است، السنن، ج 3، ص 767، تحقیق عزت عبد دعاس، ترمذی نیز آن را آورده و گفته است «حسن صحیح»، ص 3543.
3- تبیین الحقایق، ج 5، ص 194، 198-199؛ ردالمختار، ج 5، ص 92-93؛ الشرح الصغیر، ج، 3، ص 393؛ مغنی المحتاج، ج 2، ص 168؛ کشاف القناع، ج 3، ص 452؛ الموسوعه الفقهیه، ج 17، ص 97-98.