فرهنگ اصطلاحات وقف صفحه 367

به وقف اهلی «وقف ذرّی» نیز گفته می شود، مقابل آن «وقف خیری» است و آن وقفی است که از همان ابتدا بر جهتی از جهات خیر مثل فقرا یا مساجد قرار داده شده باشد.

تقسیم و نامگذاری وقف به اهلی و خیری، چنان که در حال حاضر وجود دارد، در صدر اسلام نبوده است؛ بلکه خود وقف را صدقه می نامیدند. البته مصداق این دو نوع وقف در صدر اسلام وجود داشته است هر چند که وقف اهلی یا خیری نامیده نمی شده است.

زیلعی، به سند خودش از بیهقی چنین نقل کرده است: ابوبکر خانه اش در مکّه را بر فرزندانش وقف کرد که تا امروز [زمان بیهقی] موجود است؛ عمر خانه اش در مروه و خانه اش در تنیّه(1) را بر فرزندانش وقف کرد که هم اکنون هم موجود است؛ علی علیه السلام زمین و خانه اش در مصر و اموالش در مدینه را بر فرزندانش وقف کرد که امروزه نیز وجود دارد(2).

در کتاب الاسعاف از وقف بزرگان صحابه بر فرزندانشان بسیار یاد شده است(3).

اینها همه ثابت می کند که وقف اهلی در صدر اسلام وجود داشته است.

نسبت به وقف خیری نیز اختلافی وجود ندارد و مثالهای زیادی برای آن وجود دارد.

امامیه

«اقسام وقف» «منفعت».

1- تنیه محلی است در مکّه.
2- نصب الرایه، ج 4، ص 487؛ المغنی، ج 5، ص 445؛ سنن بیهقی، ج 6، ص 161.
3- الاسعاف، ص 5 به بعد.