فرهنگ اصطلاحات وقف صفحه 43

استحقاق

تعریف

«استحقاق»، در لغت، به معنای ثبوت و وجوب حق می باشد. از این جمله است سخن خداوند متعال که: «فَاِنْ عُثِرَ عَلی اَ نَّهُمَا اسْتَحَقَّا اِثْمًا»(1).

استحقاق به معنای طلب حق هم به کار می رود و فعل آن «استَحَقَّ» است.

گفته می شود: «استحق فلان الأمر» یعنی: مستوجب آن شد(2).

حنفی ها استحقاق را چنین تعریف کرده اند: روشن شدن این که چیزی حقِ واجب کسی است(3).

استحقاق در وقف، آن طور که از سخنان فقیهان فهمیده می شود، عبارت است از قرار دادن یا اختصاص دادن مقداری معین یا غیر معین از محصول وقف برای موقوف علیه مشخص یا نامشخص. و موقوف علیه، «مستحق» یا «صاحب استحقاق» است.

خلاصه حکم فقهی

فقیهان در شرایط مورد نظر برای کسی یا چیزی که واقف به عنوان مستحق وقف قرار می دهد، اختلاف نظر دارند، مثلاً بر این اتفاق نظر دارند که وقف بر

1- مائده / 107 (اگر معلوم شد که گواهان خیانتی کرده اند مجازات بر آن دو واجب می گردد).
2- لسان العرب؛ المصباح المنیر؛ مختار الصحاح ذیل ماده «حقق».
3- حاشیه ابن عابدین، ج 4، ص 191.