وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی صفحه 241

شافعیّه

شافعیّه می گویند: شرط فروش وقف و شرط ادخال هر که را بخواهد و اخراج او همانند شرط خیار موجب بطلان وقف می شوند.

حنابله

حنابله نیز در این مورد با شافعیّه موافقت کرده اند و مثالهایی زده اند از جمله: شرط هبه وبیع وقف در هر زمان که بخواهد یا شرط ابطال وقف هر گاه بخواهدو... از شروطی که بامقتضای وقف منافی هستند.

امّا شرط فروش وقف در صورت خرابی و مصرف ثمن آن در تهیه بدل و جایگزین آن (و مانند اینها) فاسد است، در حالی که موجب فساد عقد نمی شود. همانند شروط فاسد در بیع.(1)

مبحث چهارم: تولیت و نظارت بر وقف

گفتار 1- معنای تولیت (ولایت) و نظارت بر وقف

اشاره

«ولایت» در لغت معانی متعدّدی دارد که ریشه آنها یکی است؛ از جمله این معانی، تولّی (وتصدّی) امر است. راغب اصفهانی در یک مورد، حقیقت آن را تولّی امر دانسته است(2).

امّا ولایت (در اصطلاح باب وقف) عبارت است از: سلطه و استیلای مشخّص و معیّن برای رعایت، اصلاح و بهره برداری از وقف و انفاق درآمد آن در جهات وقف.(3)

1- الفقه الاسلامی و ادلّته: 8/209.
2- المفردات: مادّ؛ه «ولی».
3- الفقه علی المذاهب الخمسه: ص607.