وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی صفحه 46

به حسن و حسین علیهماالسلام واگذار کرده و اجازه کامل در اداره اموال موقوفه را به آنان داده است.(1)

اوقاف و صدقات برخی دیگر از امامان علیهم السلام

1- مِهران بن محمّد روایت کرده است که امام صادق علیه السلام مال معیّنی را در نظر گرفته بود که در هفت موسم (هفت نوبت از حجّ) بر آن حضرت عزاداری شود.(2)
2- در حدیثی نسبتا مفصّل، عبدالرّحمان بن حجّاج روایت کرده است که امام، موسی بن جعفر علیه السلام وصیّتِ امیرمؤمنان و صدقه پدرش، جعفربن محمّد علیه السلام، و نیز صدقه خودش را (طی نامه ای) برای من فرستاد.

امام هفتم در این نامه اراضی و املاک متعددی را برای فرزندان صُلبی خویش از زن و مرد قرار داده و شرط کرده است که بعد از صرف درآمد آن در عمارت و آبادانی املاک و انفاقِ درآمدِ سی اصله درخت بین مساکین قریه، مازاد آن بین فرزندان وی (برای هر مرد

دو برابر زن) تقسیم شود... و هر کس از فرزندان آن حضرت که از دنیا رفت و دارای فرزند بود سهم پدر برای فرزندش باشد و اگر فرزند نداشت حقّ وی به بقیّه مستحقان این صدقه خواهد رسید. حضرت در ادامه این نوشته، ضمن تعیین دقیق «موقوفٌ علیهم» و بیان وظیفه در صورت انقراض بعضی از آنها، چنین بیان داشته است:

موسی بن جعفر علیه السلام در حال صحّت (و سلامت) این کار را به عنوان صدقه و حبس بَتّی و قطعی قرارداد که به هیچ وجه جای رجوع و بازگشت در آن نباشد، و انگیزه وی هم

کسب رضایت خداوند و دار آخرت بوده و برای هیچ مؤمنی که به خدا و روز قیامت معتقد است فروش، خرید، هبه و تغییر و تبدیل آن و مخالفت با شرایط واقف، جایز نیست.

حضرت در ابتدا امر تولیت این صدقات را به فرزندان خود علی علیه السلام و ابراهیم واگذار کرد و قید کرد در صورت ارتحال یکی از این دو، قاسم جای او را بگیرد و اگر باز یکی از

1- بحارالانوار: 103/184-185.
2- وسائل الشیعه: 13/294.