تحقیقی جدید درباره رمی جمرات ! صفحه 25

ثالثاً : در بعضی از سفرهای حج - مانند حجه الوداع - بیش از یکصد هزار نفر در خدمت پیامبر(صلی الله علیه وآله) بودند که هر کدام 21 سنگ به جمره عقبه و 14 سنگ به جمرات دیگر می زدند و انداختن این تعداد سنگ روی یک زمین به وسعت حدود یک متر مربع باشد بسیار بعید است و در عصر ما اگر میلیون ها نفر بخواهند ده ها میلیون سنگ روی زمینی به این کوچکی بیندازند غیر ممکن است .

بنابراین نباید تردید داشت که رمی در داخل دایره حوضچه هایی که فعلا اطراف ستون ها قرار دارد کفایت می کند .

سؤال 2 تا 5

یکی از علمای بافضیلت شهرستان ها که در «منصب امامت جمعه» نیز انجام وظیفه می کند در نامه خود چنین می نویسند :

تحقیق جنابعالی درباره حکم و موضوع متعلّق رمی جمرات

را مطالعه کردم ، فجزاک الله عن الاسلام و الفقهاء خیر الجزاء ، ولکن چند نکته برای حقیر مبهم است .

1- در بعضی از روایات از جمره «عقبی» تعبیر به «عظمی» دارد (وسائل ج 10 ، ص 67) و این می تواند به خاطر بزرگ بودن ستون موجود در آن دوران باشد این گونه تعبیرات لااقل علم بعدم وجود را غیر مقدور می نماید .

2- روایت دیگری در صفحه 171 آمده است «ثم اتت جمره القصوی التی عند العقبه فارمها من قبل وجهها ولا ترمها من اعلاها الخ» به نظر می رسد که در آن محل ستونی بوده است و دستور استحبابی و یا ارشادی به این است که آن مقدار از ستون که مواجه شخص رامی هست رمی شود نه آن مقداری که مرتفع است ، و این توجیه در روایت از آنچه جنابعالی در تفسیر روایت فرموده اید مناسب تر به نظر می رسد .

3- تغییراتی که در مشاعر حج به وجود آمده است به خاطر حساسیتی که نسبت به آنها بوده است همواره مورد توجّه تاریخ نویسان بوده است ، بنابراین بعید به نظر می رسد که ساخت یک ستون در محل جمره بدون هیچ گونه ذکری واقع شده باشد .

4- مستحب است انداختن ریگ «خذفاً» باشد و تفسیر خذف به این است که سنگریزه روی ناخن انگشت اشاره و زیر انگشت بزرگ باشد و ریگ انداختن به این کیفیت مناسبت با ستون مرتفع دارد نه با محل غیر مرتفع که مساوی زمین است !