تقلید در مسائل اعتقادی صفحه 58

حالات و مواضع باشد . شاید اصول کلی را برای امام تعیین می کند و او در تطبیق اصول با مصادیق و موقعیت ها مخیّر است . با این احتمال ، تحلیل های اندیشمندان ناظر است بر انتخاب روش و مسیری که ائمه(علیهم السلام) در پیش گرفته اند . هم چنان که از توجیه و تعلیل خود ائمه(علیهم السلام) برای موضع گیری هایشان

روشن می شود . مانند آن چه که درباره صلح امام حسن(علیه السلام) ، یا پذیرش ولایت عهدی از سوی امام رضا(علیه السلام) و یا کلام امام حسین(علیه السلام)که فرمودند :« من برای اصلاح امت جدم قیام کردم » ، بیان شده است . وانگهی ، بر فرض این که جزئیات این امور و اعمالشان نوشته شده باشد و از سوی خداوند متعال مکلف باشند ، تحلیل های صاحب نظران معطوف به همین حکمت الهی است و این که خداوند به چه دلیل و حکمتی ائمه(علیهم السلام)را به این جایگاه و امور مربوط به آن فرمان داده است .

بنابراین نباید تصور کرد که اندیشمندان به علت حقیقی و حکمت و مصلحت اساسی سیره معصومین(علیهم السلام)رسیده اند ، بلکه تحلیل های آنان از قبیل برداشت هایی است که ممکن است برخی مطابق با واقع باشد و برخی نباشد .

سخن اساسی این است که وقتی ائمه(علیهم السلام) کاری را انجام دادند و روشی را پیش گرفتند ، هر چند که توانایی تفسیر و تعلیل آن را نداریم باید از روی تعبّد بپذیریم . هم چنان که علت برخی از احکام عبادی را نمی دانیم ولی شرعیت آن ها را پذیرفته ایم و عمل می کنیم

، چون بطور کلی می دانیم که حکمتی و مصلحتی ورای آن نهفته است ولی ما آگاهی نداریم . مثلا فلسفه سه رکعت بودن نماز مغرب و چهار رکعت بودن نماز عشاء را نمی دانیم اما به صرف ندانستن ، از آن سرباز نمی زنیم .

علم غیب داشتن پیامبر و ائمه (علیهم السلام)

سؤال 41 : رأی شارع مقدس درباره این باور چیست ؟

« ظاهر آیات قرآنی ، وجود علم ذاتی برای پیامبر و معصومین ، حتی به شکل تبعیت را نفی می کند . به این معنا که ، خداوند ، با قدرتش در ذات پیامبر ، علم غیب را قرار داده باشد ، آن گونه که سایر ملکات را به وی عطا فرمود ، بلکه مراد از علم غیب داشتن پیامبر ، همان مفردات و موارد خاص علم غیب است که مورد نیاز پیامبر بوده و از ناحیه وحی به او اعطاء می شده است .

جواب : ظاهر آیات این است که علم غیب ، مختص به خدای تبارک و تعالی است . اما برای هر رسول و امامی که خدا رضایت دهد ، این علم را ظاهر می کند . پس همان گونه که خداوند ، بالذات ، عالم غیب است ، پیامبر و ائمه ، بالعرض ، از غیب آگاه می شوند . این که آیا همه علوم غیب را می دانند ، ثابت نشده است ، بلکه عکس این مطلب ، فهمیده می شود ، زیرا از روایات ، این گونه برمی آید که خداوند ، برخی از این علوم را مخصوص خود قرار داده و احدی را از آن آگاه نمی کند .

اما از آنجا که