پاسخ های حضرت آیت الله العظمی روحانی (مد ظله العالی)به استفتائات قوه قضائیه و موسسه حقوقی وکلای بین الملل صفحه 3

منظور از «حوادث واقعه» که در این روایت آمده، همان مسائل جدید است. نویسنده نامه سؤال می کند حالا که بعد از این ما دسترسی به امام خود نخواهیم داشت، با مسائل تازه ای که پیش می آید چه کنیم؟ امام(عج) فرمود: به فقهاء و حکام شرع مراجعه کنید. ولی بعضی از فقهای معاصر می گویند: منظور از «حوادث واقعه» مسائل و احکام شرعیه نیست؛ زیرا این موضوع جزو واضحات مذهب شیعه بوده است که در مسائل باید به فقهاء رجوع کنند، منظور از «حوادث واقعه» پیشآمدهای تاز اجتماعی است که برای مردم و مسلمین روی می داده است. یعنی حوادث مستحدثه به طور کلی هم روی دادهای فرهنگی، فکری، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و انسانی است. به هر حال خواه منظور از «حوادث واقعه» خود پیشآمدها باشد و یا مسائل تازه ای که به مرور زمان رخ می دهد، برگشت به یک معنی است. یعنی در حوادث و مشکلات به روات احادیث (فقهاء) مراجعه کنید و از آن ها کسب تکلیف نمایید. زیرا آن ها حجت من بر شما می باشند و من حجت خدا بر شمایم و این یکی از پیش بینی های مترقی فقه شیعه است که (حوادث مستحدثه) را که در هر زمانی روی می دهد و طبیعتاً در قوانین فقهی پیشین حکم و راهحلش نیامده است باید فقهاء بررسی کنند و براساس موازین علمی و اجتهادی آن مطرح سازند و پاسخش را بیابند.

مطالعه و بررسی کتب فقه در قرون مختلف، می رساند که به تدریج به موازات نیازمندی های مردم، مسائل جدیدی وارد فقه شده و فقهای هر زمان در مقام پاسخگویی برآمده اند و به همین جهت به تدریج بر حجم فقه افزوده شده است. این اصل می رساند که چگونه اسلام مسأله زمان و عامل تغییر و تحول ونوآوری را در طی ادوار تاریخی پیشبینی کرده است و فقهاء را در برابر آن مسئول دانسته است. راز و رمز اجتهاد را با مشخصات ذیل می توان شناخت: