- مقدمه 1
- اشاره 8
- احکام نگاه و معاینۀ پزشکی 10
- ضمانت 11
- کلاس های مختلط 11
- اشاره 13
- الف:تشریح جسد غیر مسلمان 14
- ب:تشریح جسد مسلمان 14
- ج:تهیۀ جسد و استخوان 16
- ه :تماس با جسد 17
- و:دیۀ تشریح و قطع عضو میّت 17
- ز:خارج کردن اشیای قیمتی از بدن میّت 18
- ح:نگهداری جسد 18
- اشاره 20
- الف:معاینه 22
- احکام نگاه و لمس 22
- نگاه و لمس در معاینه و درمان 23
- نگاه به عورت و لمس آن 23
- نگاه به نامحرم برای انجام تحقیقات پزشکی 24
- معاینات غیر درمانی 25
- مراجعه به پزشک غیر همجنس 26
- ب:تشخیص 27
- اشاره 27
- لزوم به کارگیری روش های تشخیص 27
- آزمایش های تحقیقاتی 30
- رادیولوژی 31
- اشاره 32
- ج:درمان 32
- افشای سرّ بیماران 34
- اجرت پزشکی 35
- احکام محتضر 37
- خاتمه 37
- اشاره 39
- حکم نگاه و لمس در دندانپزشکی 41
- طهارت و نجاست 41
- استفاده از دندان ساخته شده توسط غیر مسلمان 42
- طهارت دندان مصنوعی 42
- خون لای دندان 42
- روزه داری و کشیدن دندان 43
- استفاده از طلا 43
- اجرت دندانپزشکی 44
- ضمان در دندانپزشکی 44
- اذن بیمار 44
- اشاره 46
- نگاه پزشک و ماما 47
- مراجعه به پزشک در دوران بارداری 48
- تجویز دارو در دوران حاملگی 49
- ارجاع پزشک به دیگران 49
- عدم جواز درمان برای پزشک زن 49
- دخالت مردان در امور زایمان 49
- ممنوعیت ورود افراد متفرقه به اتاق زایمان 50
- نگاه زنان دیگر 50
- آموزش و فراگیری علوم پزشکی زنان 51
- مواردی که می توان به پزشک مرد مراجعه کرد 51
- آموزش عملی 52
- سقط جنین 52
- حکم سزارین 53
- احکام جنین سقط شده 54
- استفاده از باقیمانده های زایمان 54
- فرزند متولد شده از مادر مرده 55
- دقّت در نسبتِ فرزند به مادر 55
- بیرون آوردن طفل از شکم مادری که از دنیا رفته 55
- احکام بعد از ولادت 56
- اشاره 58
- حکم عقیم شدن دائمی 60
- عزل و احکام آن 62
- جلوگیری موقت 62
- دیۀ از بین بردن نطفه 63
- دیۀ عزل 63
- استفاده از دستگاه«آی،یو،دی» 64
- الزام بر جلوگیری 64
- وظیفۀ پزشک و عقیم سازی 65
- حکومت اسلامی و کنترل جمعیت 65
- اشاره 67
- اشاره 69
- الف:بارورسازی با اسپرم شوهر 69
- کِشت جنین در رحم زن بیگانه 70
- باروری با ارتکاب مقدمات حرام 70
- مقصود از مقدمات حرام 71
- کِشت جنین در رحم حیوان 71
- نسبت فرزند با رحم پرورش دهنده 71
- اشاره 72
- ب:بارورسازی با اسپرم مرد بیگانه 72
- نسبت فرزند باروری مصنوعی حرام با صاحبان اسپرم و 73
- از بین بردن جنین های اضافه 74
- احکام تولدیافتگان از باروری مصنوعی در محرمیّت و ازدواج 74
- ج:بارورسازی مصنوعی از نباتات 75
- د:تولید فرزند از طریق پرورش اسپرم 76
- اشاره 77
- نسبت کودکان یک طرفه و مصنوعی 77
- ه -باروری و انعقاد نطفه از غیر اسپرم مرد و تخمک زن 77
- کاهش دوران حاملگی 78
- فرزندان زایمان های زودرس و دیررس 78
- ملحقات مباحث باروری مصنوعی 78
- برداشتن بیضه و پیوند آن 79
- برداشتن تخمدان و پیوند آن 79
- اشاره 81
- حرمت سقط جنین و پیامدهای شرعی آن 83
- وجوب حفاظت مادر از جنین 84
- استفاده از قرص جلوگیری 84
- عدم جواز سقط جنین های اضافی 84
- استفاده از دستگاه«آی،یو،دی» 84
- لزوم حفظ جنین با دستگاه انکوباتور 85
- موارد جواز سقط جنین 85
- سقط جنین بعد از چهارماهگی 86
- حکم سقط جنین کافر 86
- موارد ضرورت سقط جنین 87
- عدم جواز سقط جنین بیمار و عقب مانده 88
- عدم جواز سقط جنین بر غیر مادر 89
- سقوط عدۀ زن باردار،با سقط جنینِ وی 89
- لزوم تأخیر مجازات اعدام برای زن باردار 89
- وجوب دیۀ سقط جنین 90
- لزوم تجهیز جنین مرده 90
- وجوب دیۀ سقط جنین،بر مباشر 91
- اطلاع رسانی پزشک به والدین دربارۀ چگونگی جنین 92
- وجوب کفّاره 93
- اخذ برائت پزشک قبل از اسقاط جنین 94
- مواردی که سقط جنین کفّاره ندارد 94
- تعیین مقدار دیۀ جنین بر حسب مراحل رشد 95
- موارد دیۀ اسقاط جنین در صورت تحقق عزل 96
- زمان دمیده شدن روح به جنین 96
- دیۀ سقط جنین دوقلو و بیشتر 97
- دیۀ سقط جنینی که معلوم نیست پسر است یا دختر 97
- لزوم پرداخت دیۀ مادر و جنین 97
- دیه جراحات وارده بر جنین 98
- اشاره 99
- حکم ترمیم پردۀ بکارت 101
- معاینۀ عروس برای بررسی بکارت 101
- آزمایش های قبل از ازدواج 101
- ارش ازالۀ بکارت 102
- عیب هایی که موجب فسخ عقد می شوند 102
- عیب هایی که موجب اختیار فسخ عقد نمی شوند 104
- معاینۀ زن برای تشخیص عیب 104
- حکم آمیزش زوجین در صورت بیماری واگیردار 104
- حجّیّت قول پزشک در اثبات عیب 104
- حکم مهر بعد از تغییر جنسیت 105
- حکم ازدواج بعد از تغییر جنسیت 105
- جرّاحی پوست به جهت زیبایی 105
- اشاره 107
- وجوب تغییر و مشخص کردن جنسیّت 109
- تغییر جنسیت دوجنسی حقیقی 110
- اقدام به تغییر جنسیت توسط پزشک 110
- اذن شوهر در تغییر جنسیت 110
- احکام شرعی بعد از تغییر جنسیت 111
- مواردی که موجب ضرورت اقدام به تغییر جنسیت نیست 111
- احکام دوجنسی ها 111
- تکلیف همسران،بعد از تغییر جنسیت 111
- حکم مهر بعد از تغییر جنسیت 112
- تغییر جنسیت زن در زمان عدّه 112
- محرمیّت بعد از تغییر جنسیت 113
- احکام ارث،بعد از تغییر جنسیت 113
- اشاره 115
- مرگ مغزی و احکام آن 117
- مرگ از دیدگاه فقهی و پزشکی 117
- مرگ ترحّمی و تجویز مرگ 119
- استفاده از اعضای بیماران مبتلا به مرگ مغزی 119
- اشاره 121
- جواز اهداء و خریدوفروش عضو 123
- حکم پیوند با علم به مفید نبودن 124
- وصیّت به اهدا و فروش عضو بعد از مرگ 124
- تشویق برای اقدام به دادن عضو 125
- قطع عضو میّت مسلمان برای نجات جان مسلمان 125
- اذن اولیاء برای قطع عضو میّت 125
- اذن ولیّ فقیه یا مجتهد جامع الشرائط برای قطع عضو 125
- قطع عضو میّت برای حفظ عضو مسلمان زنده 126
- پیوند عضو مسلمان به غیر مسلمان 126
- قطع عضو میّت غیر مسلمان 126
- پیوند تخمدان زن اجنبی 127
- پیوند جزئی از بدن انسان به خودش 127
- قطع عضو انسان مشرف به موت 127
- شرایط جواز عمل جرّاحی 127
- پیوند عضو قطع شده در اجرای حدّ 128
- پیوند عضو قطع شده برای قصاص 128
- محرم و نامحرم بودن در پیوند 128
- پیوند باقیمانده های زایمان 128
- پیوند اعضای حیوانات به بدن انسان 130
- تخفیف در نوع مجازات به شرط واگذاری عضو 130
- برداشتن عضو محکوم به اعدام 130
- واگذار نمودن عضو برای پیوند به جای تعزیر 131
- پیوند زدن و کاشتن مو 131
- حکم به قطع و اهدای عضو برای تخفیف مجازات 131
- اهدای عضو در برابر عفو از قصاص 131
- طهارت و نجاست موی مصنوعی 132
- وضو و غسل با موی کاشته شده و پیوندی 132
- غسل برای تماس با عضو قطع شده 133
- طهارت و نجاست عضو قطع شده 133
- غسل و دفن عضو جدا شده از بدن زنده 133
- نماز با عضو پیوندی 134
- اشاره 135
- نظر و لمس در هنگام تزریق و انتقال خون 136
- اهدای خون 137
- انتقال خون 137
- گرفتن خون در صورت ضرر 138
- خریدوفروش خون 138
- اهدای خون در حال روزه 138
- علم تزریق کننده به سلامت خون 139
- ضمان در خون گرفتن 139
- تزریق خونی که سبب بیماری شود 140
- تزریق خون ناسالم 140
- اشاره 141
- نگاه به بدن میّت نامحرم و لمس آن 142
- صدور گواهی از طرف پزشک 143
- کالبد شکافی 143
- اشاره 145
- ضمانت در آزمایشگاه 147
- تعریف ضمان 147
- احکام کلّی ضمانت در پزشکی 147
- ضمانت در تجویز دارو 148
- ضمانت پزشک در تشخیص 148
- ضمانت در تجویز دارو بر اساس حدس یا فراموشی 150
- ضمانت در درمان 150
- ضمانت در درمان با روش پرعارضه 151
- ضمانت در درمان پس از عمل جراحی 152
- ضمانت در درمان،نسبت به خانم های باردار 152
- ضمانت در فروش دارو 153
- مباشرت پزشک در تزریق و استعمال دارو 154
- ضمانت در تزریقات 154
- ضمانت ختنه کننده 155
- ضمانت در انتقال خون 155
- ضمانت در دندانپزشکی 155
- اخذ برائت از بیمار 156
- اشاره 158
- الکل 159
- خون 160
- مواد ضدّ عفونی 160
- داروها 160
- منی 161
- نخ بخیه 161
- فرآورده های خونی 161
- ادرار و مدفوع 161
- میّت 162
- وسایل آزمایشگاه 162
- قطعۀ جدا شده از بدن 163
- مردار 163
- دهان و دندان 164
- موی پیوندی 164
- خوردن غذای نجس یا ضرردار 165
- خون آمدن دهان هنگام غذا خوردن 165
- تماس بدن یا لباس با اشیای نجس 165
- اخلاط گلو و بینی 166
- اشاره 167
- اشاره 169
- طهارت و نجاست 169
- اشاره 170
- تطهیر کردن 170
- وضو 170
- وضوی وسواسی 171
- وضوی مسلوس و مبطون 172
- جلوگیری از خروج ادرار و مدفوع 173
- خون ریزی از دهان یا بینی هنگام وضو 174
- مبتلایان به سینوزیت 174
- قطع نخاعی 174
- وضو با دست فلج یا قطع شده 175
- وضو و غسل با لنز 175
- وضوی جبیره 176
- وضوی کسانی که دست های ناتوان دارند 176
- اشاره 176
- زخمِ بسته و چگونگی وضو 178
- جبیرۀ تمام عضو یا اکثر اعضای وضو 179
- مسح با دستی که جبیره دارد 179
- چسبیدن چیزی بر محل وضو 180
- جبیرۀ بیش از حدّ معمول 180
- غسل جبیره ای 181
- اشاره 181
- جبیره به سبب بیماری چشم 181
- نماز با وضوی جبیره ای 181
- ضرر داشتن آب برای وضو و غسل 182
- نماز اول وقت با وضو یا غسل جبیره ای 182
- تیمّم جبیره ای 183
- تیمم 183
- تیمّم نیابتی 183
- نماز با تیمّم 184
- باطل شدن تیمّم 185
- تیمّم بدل از غسل و وضو 185
- چند تیمّم بدل از چند غسل 185
- اشتباه خون حیض به دمل 186
- غسل 186
- جنابت بیمار 186
- باطل نشدن تیمّم بدل از غسل 186
- نفاس 187
- وقت نماز 188
- کیفیت نماز بیمار از نظر قبله 188
- نماز 188
- احکام بدن و لباس نمازگزار 189
- صحّت نماز با بدن و لباس نجس 189
- اشاره 189
- نماز با لباس خون آلود 190
- خوب شدن بعضی از زخم های بدن 191
- حکمِ خونِ کمتر از یک درهم 191
- تکبیره الاحرام 192
- اذان 192
- طهارت مکان 192
- کیفیّت نماز بیمار 193
- نشستن در نماز 193
- تأخیر برای ایستاده خواندن نماز 194
- رکوع در نماز نشسته 194
- ناتوانی از رکوع 195
- آرامش بدن در حال رکوع 195
- ناتوانی از سجدۀ کامل 196
- سجده کسی که در پیشانی،دمل دارد 196
- رعشه در سجده 197
- ناتوانی از سجده 197
- سرفه،آروغ و آه در نماز 198
- شرایط امام جماعت 198
- خوب شدن بیمار قبل از ظهر 199
- بی هوشی پس از نیّت روزه 199
- استعمال آمپول برای روزه دار 199
- فرو بردن اخلاط برای روزه دار 199
- قی کردن در حال روزه 200
- آروغ زدن در حال روزه 200
- اماله کردن و استفاده از شیاف 200
- ضرر داشتن روزه 201
- قضا و کفارۀ روزۀ بیمار 202
- از بین رفتن روزه به سبب مستی 202
- ادامۀ بیماری تا ماه رمضان سال بعد 203
- عدم وجوب قضاء روزه 203
- طول کشیدن بیماری به مدت چند سال 204
- روزه و تشنگی زیاد 204
- روزۀ زنی که زایمان او نزدیک است 204
- استعمال اسپری در هنگام روزه 205
- کسی که به خاطر پیری روزه نمی گیرد 205
- روزۀ زن شیرده 205
- خونریزی لثه و روزه 206
- زکات فطره 206
- حجّ 207
- معاملات 207
23- در صورتی که تشریح کننده نداند که میّت مسلمان است یا غیر مسلمان،اگر در کشورهای مسلمان باشد محکوم به اسلام است و تشریح آن بدون ضرورت (1)جایز نیست ولی اگر در کشورهای غیر مسلمان باشد حکم میّت غیر مسلمان را دارد.
24- هرگاه مسلمانی وصیّت کند که جسد او را بعد از مرگ تشریح کنند، چنین وصیّتی نافذ نیست؛آری اگر بر تشریح یک امر اهمّی مترتّب شود از قبیل اینکه جسد این شخص دارای مرضی خاص بوده که غیر از راه تشریح نمی توانند به آن پی ببرند تا برای معالجۀ دیگران استفاده نمایند، در این صورت تشریح جایز است.
25- در مواردی که تشریح جسد مسلمان جایز نیست،اگر اولیای او اجازۀ تشریح جسدش را بدهند،بازهم تشریح جسد حرام است.
ج:تهیۀ جسد و استخوان
26- اگر تهیۀ جسد غیر مسلمان برای آموزش و تشریح ممکن است باید تهیه کنند تا از تشریح جسد مسلمان جلوگیری شود،هرچند مستلزم تأمین بودجه و خرید از کشورهای دیگر باشد.
27- نبش قبر مسلمانان برای تهیۀ استخوان جهت تشریح جایز نیست مگر این که نیاز فوری و ضروری پزشکی برای دستیابی به آنها وجود داشته باشد و دسترسی به استخوان میّت غیر مسلمان هم ممکن نباشد.
1- (1) -مقصود از کلمۀ«ضرورت»این است که حفظ جان مسلمان بر آن متوقّف باشد.