- مقدمه 1
- اشاره 8
- احکام نگاه و معاینۀ پزشکی 10
- ضمانت 11
- کلاس های مختلط 11
- اشاره 13
- الف:تشریح جسد غیر مسلمان 14
- ب:تشریح جسد مسلمان 14
- ج:تهیۀ جسد و استخوان 16
- و:دیۀ تشریح و قطع عضو میّت 17
- ه :تماس با جسد 17
- ح:نگهداری جسد 18
- ز:خارج کردن اشیای قیمتی از بدن میّت 18
- اشاره 20
- احکام نگاه و لمس 22
- الف:معاینه 22
- نگاه و لمس در معاینه و درمان 23
- نگاه به عورت و لمس آن 23
- نگاه به نامحرم برای انجام تحقیقات پزشکی 24
- معاینات غیر درمانی 25
- مراجعه به پزشک غیر همجنس 26
- اشاره 27
- ب:تشخیص 27
- لزوم به کارگیری روش های تشخیص 27
- آزمایش های تحقیقاتی 30
- رادیولوژی 31
- ج:درمان 32
- اشاره 32
- افشای سرّ بیماران 34
- اجرت پزشکی 35
- خاتمه 37
- احکام محتضر 37
- اشاره 39
- طهارت و نجاست 41
- حکم نگاه و لمس در دندانپزشکی 41
- استفاده از دندان ساخته شده توسط غیر مسلمان 42
- خون لای دندان 42
- طهارت دندان مصنوعی 42
- روزه داری و کشیدن دندان 43
- استفاده از طلا 43
- اجرت دندانپزشکی 44
- اذن بیمار 44
- ضمان در دندانپزشکی 44
- اشاره 46
- نگاه پزشک و ماما 47
- مراجعه به پزشک در دوران بارداری 48
- تجویز دارو در دوران حاملگی 49
- عدم جواز درمان برای پزشک زن 49
- ارجاع پزشک به دیگران 49
- دخالت مردان در امور زایمان 49
- ممنوعیت ورود افراد متفرقه به اتاق زایمان 50
- نگاه زنان دیگر 50
- آموزش و فراگیری علوم پزشکی زنان 51
- مواردی که می توان به پزشک مرد مراجعه کرد 51
- سقط جنین 52
- آموزش عملی 52
- حکم سزارین 53
- استفاده از باقیمانده های زایمان 54
- احکام جنین سقط شده 54
- دقّت در نسبتِ فرزند به مادر 55
- فرزند متولد شده از مادر مرده 55
- بیرون آوردن طفل از شکم مادری که از دنیا رفته 55
- احکام بعد از ولادت 56
- اشاره 58
- حکم عقیم شدن دائمی 60
- جلوگیری موقت 62
- عزل و احکام آن 62
- دیۀ عزل 63
- دیۀ از بین بردن نطفه 63
- استفاده از دستگاه«آی،یو،دی» 64
- الزام بر جلوگیری 64
- حکومت اسلامی و کنترل جمعیت 65
- وظیفۀ پزشک و عقیم سازی 65
- اشاره 67
- الف:بارورسازی با اسپرم شوهر 69
- اشاره 69
- باروری با ارتکاب مقدمات حرام 70
- کِشت جنین در رحم زن بیگانه 70
- کِشت جنین در رحم حیوان 71
- نسبت فرزند با رحم پرورش دهنده 71
- مقصود از مقدمات حرام 71
- اشاره 72
- ب:بارورسازی با اسپرم مرد بیگانه 72
- نسبت فرزند باروری مصنوعی حرام با صاحبان اسپرم و 73
- از بین بردن جنین های اضافه 74
- احکام تولدیافتگان از باروری مصنوعی در محرمیّت و ازدواج 74
- ج:بارورسازی مصنوعی از نباتات 75
- د:تولید فرزند از طریق پرورش اسپرم 76
- اشاره 77
- نسبت کودکان یک طرفه و مصنوعی 77
- ه -باروری و انعقاد نطفه از غیر اسپرم مرد و تخمک زن 77
- کاهش دوران حاملگی 78
- فرزندان زایمان های زودرس و دیررس 78
- ملحقات مباحث باروری مصنوعی 78
- برداشتن بیضه و پیوند آن 79
- برداشتن تخمدان و پیوند آن 79
- اشاره 81
- حرمت سقط جنین و پیامدهای شرعی آن 83
- استفاده از دستگاه«آی،یو،دی» 84
- وجوب حفاظت مادر از جنین 84
- استفاده از قرص جلوگیری 84
- عدم جواز سقط جنین های اضافی 84
- موارد جواز سقط جنین 85
- لزوم حفظ جنین با دستگاه انکوباتور 85
- سقط جنین بعد از چهارماهگی 86
- حکم سقط جنین کافر 86
- موارد ضرورت سقط جنین 87
- عدم جواز سقط جنین بیمار و عقب مانده 88
- عدم جواز سقط جنین بر غیر مادر 89
- سقوط عدۀ زن باردار،با سقط جنینِ وی 89
- لزوم تأخیر مجازات اعدام برای زن باردار 89
- لزوم تجهیز جنین مرده 90
- وجوب دیۀ سقط جنین 90
- وجوب دیۀ سقط جنین،بر مباشر 91
- اطلاع رسانی پزشک به والدین دربارۀ چگونگی جنین 92
- وجوب کفّاره 93
- اخذ برائت پزشک قبل از اسقاط جنین 94
- مواردی که سقط جنین کفّاره ندارد 94
- تعیین مقدار دیۀ جنین بر حسب مراحل رشد 95
- زمان دمیده شدن روح به جنین 96
- موارد دیۀ اسقاط جنین در صورت تحقق عزل 96
- دیۀ سقط جنین دوقلو و بیشتر 97
- دیۀ سقط جنینی که معلوم نیست پسر است یا دختر 97
- لزوم پرداخت دیۀ مادر و جنین 97
- دیه جراحات وارده بر جنین 98
- اشاره 99
- آزمایش های قبل از ازدواج 101
- حکم ترمیم پردۀ بکارت 101
- معاینۀ عروس برای بررسی بکارت 101
- عیب هایی که موجب فسخ عقد می شوند 102
- ارش ازالۀ بکارت 102
- معاینۀ زن برای تشخیص عیب 104
- حجّیّت قول پزشک در اثبات عیب 104
- عیب هایی که موجب اختیار فسخ عقد نمی شوند 104
- حکم آمیزش زوجین در صورت بیماری واگیردار 104
- حکم مهر بعد از تغییر جنسیت 105
- جرّاحی پوست به جهت زیبایی 105
- حکم ازدواج بعد از تغییر جنسیت 105
- اشاره 107
- وجوب تغییر و مشخص کردن جنسیّت 109
- تغییر جنسیت دوجنسی حقیقی 110
- اقدام به تغییر جنسیت توسط پزشک 110
- اذن شوهر در تغییر جنسیت 110
- احکام دوجنسی ها 111
- تکلیف همسران،بعد از تغییر جنسیت 111
- احکام شرعی بعد از تغییر جنسیت 111
- مواردی که موجب ضرورت اقدام به تغییر جنسیت نیست 111
- تغییر جنسیت زن در زمان عدّه 112
- حکم مهر بعد از تغییر جنسیت 112
- احکام ارث،بعد از تغییر جنسیت 113
- محرمیّت بعد از تغییر جنسیت 113
- اشاره 115
- مرگ از دیدگاه فقهی و پزشکی 117
- مرگ مغزی و احکام آن 117
- مرگ ترحّمی و تجویز مرگ 119
- استفاده از اعضای بیماران مبتلا به مرگ مغزی 119
- اشاره 121
- جواز اهداء و خریدوفروش عضو 123
- وصیّت به اهدا و فروش عضو بعد از مرگ 124
- حکم پیوند با علم به مفید نبودن 124
- قطع عضو میّت مسلمان برای نجات جان مسلمان 125
- تشویق برای اقدام به دادن عضو 125
- اذن ولیّ فقیه یا مجتهد جامع الشرائط برای قطع عضو 125
- اذن اولیاء برای قطع عضو میّت 125
- پیوند عضو مسلمان به غیر مسلمان 126
- قطع عضو میّت برای حفظ عضو مسلمان زنده 126
- قطع عضو میّت غیر مسلمان 126
- شرایط جواز عمل جرّاحی 127
- قطع عضو انسان مشرف به موت 127
- پیوند تخمدان زن اجنبی 127
- پیوند جزئی از بدن انسان به خودش 127
- پیوند باقیمانده های زایمان 128
- پیوند عضو قطع شده در اجرای حدّ 128
- پیوند عضو قطع شده برای قصاص 128
- محرم و نامحرم بودن در پیوند 128
- پیوند اعضای حیوانات به بدن انسان 130
- برداشتن عضو محکوم به اعدام 130
- تخفیف در نوع مجازات به شرط واگذاری عضو 130
- پیوند زدن و کاشتن مو 131
- حکم به قطع و اهدای عضو برای تخفیف مجازات 131
- اهدای عضو در برابر عفو از قصاص 131
- واگذار نمودن عضو برای پیوند به جای تعزیر 131
- طهارت و نجاست موی مصنوعی 132
- وضو و غسل با موی کاشته شده و پیوندی 132
- غسل برای تماس با عضو قطع شده 133
- غسل و دفن عضو جدا شده از بدن زنده 133
- طهارت و نجاست عضو قطع شده 133
- نماز با عضو پیوندی 134
- اشاره 135
- نظر و لمس در هنگام تزریق و انتقال خون 136
- انتقال خون 137
- اهدای خون 137
- اهدای خون در حال روزه 138
- گرفتن خون در صورت ضرر 138
- خریدوفروش خون 138
- ضمان در خون گرفتن 139
- علم تزریق کننده به سلامت خون 139
- تزریق خون ناسالم 140
- تزریق خونی که سبب بیماری شود 140
- اشاره 141
- نگاه به بدن میّت نامحرم و لمس آن 142
- صدور گواهی از طرف پزشک 143
- کالبد شکافی 143
- اشاره 145
- ضمانت در آزمایشگاه 147
- تعریف ضمان 147
- احکام کلّی ضمانت در پزشکی 147
- ضمانت در تجویز دارو 148
- ضمانت پزشک در تشخیص 148
- ضمانت در درمان 150
- ضمانت در تجویز دارو بر اساس حدس یا فراموشی 150
- ضمانت در درمان با روش پرعارضه 151
- ضمانت در درمان پس از عمل جراحی 152
- ضمانت در درمان،نسبت به خانم های باردار 152
- ضمانت در فروش دارو 153
- ضمانت در تزریقات 154
- مباشرت پزشک در تزریق و استعمال دارو 154
- ضمانت در انتقال خون 155
- ضمانت ختنه کننده 155
- ضمانت در دندانپزشکی 155
- اخذ برائت از بیمار 156
- اشاره 158
- الکل 159
- مواد ضدّ عفونی 160
- خون 160
- داروها 160
- نخ بخیه 161
- فرآورده های خونی 161
- منی 161
- ادرار و مدفوع 161
- میّت 162
- وسایل آزمایشگاه 162
- مردار 163
- قطعۀ جدا شده از بدن 163
- دهان و دندان 164
- موی پیوندی 164
- خون آمدن دهان هنگام غذا خوردن 165
- خوردن غذای نجس یا ضرردار 165
- تماس بدن یا لباس با اشیای نجس 165
- اخلاط گلو و بینی 166
- اشاره 167
- طهارت و نجاست 169
- اشاره 169
- وضو 170
- اشاره 170
- تطهیر کردن 170
- وضوی وسواسی 171
- وضوی مسلوس و مبطون 172
- جلوگیری از خروج ادرار و مدفوع 173
- خون ریزی از دهان یا بینی هنگام وضو 174
- قطع نخاعی 174
- مبتلایان به سینوزیت 174
- وضو با دست فلج یا قطع شده 175
- وضو و غسل با لنز 175
- وضوی جبیره 176
- وضوی کسانی که دست های ناتوان دارند 176
- اشاره 176
- زخمِ بسته و چگونگی وضو 178
- جبیرۀ تمام عضو یا اکثر اعضای وضو 179
- مسح با دستی که جبیره دارد 179
- چسبیدن چیزی بر محل وضو 180
- جبیرۀ بیش از حدّ معمول 180
- غسل جبیره ای 181
- اشاره 181
- جبیره به سبب بیماری چشم 181
- نماز با وضوی جبیره ای 181
- نماز اول وقت با وضو یا غسل جبیره ای 182
- ضرر داشتن آب برای وضو و غسل 182
- تیمّم جبیره ای 183
- تیمم 183
- تیمّم نیابتی 183
- نماز با تیمّم 184
- باطل شدن تیمّم 185
- تیمّم بدل از غسل و وضو 185
- چند تیمّم بدل از چند غسل 185
- غسل 186
- جنابت بیمار 186
- اشتباه خون حیض به دمل 186
- باطل نشدن تیمّم بدل از غسل 186
- نفاس 187
- کیفیت نماز بیمار از نظر قبله 188
- وقت نماز 188
- نماز 188
- صحّت نماز با بدن و لباس نجس 189
- اشاره 189
- احکام بدن و لباس نمازگزار 189
- نماز با لباس خون آلود 190
- حکمِ خونِ کمتر از یک درهم 191
- خوب شدن بعضی از زخم های بدن 191
- اذان 192
- تکبیره الاحرام 192
- طهارت مکان 192
- کیفیّت نماز بیمار 193
- نشستن در نماز 193
- تأخیر برای ایستاده خواندن نماز 194
- رکوع در نماز نشسته 194
- ناتوانی از رکوع 195
- آرامش بدن در حال رکوع 195
- ناتوانی از سجدۀ کامل 196
- سجده کسی که در پیشانی،دمل دارد 196
- رعشه در سجده 197
- ناتوانی از سجده 197
- شرایط امام جماعت 198
- سرفه،آروغ و آه در نماز 198
- فرو بردن اخلاط برای روزه دار 199
- خوب شدن بیمار قبل از ظهر 199
- استعمال آمپول برای روزه دار 199
- بی هوشی پس از نیّت روزه 199
- اماله کردن و استفاده از شیاف 200
- آروغ زدن در حال روزه 200
- قی کردن در حال روزه 200
- ضرر داشتن روزه 201
- قضا و کفارۀ روزۀ بیمار 202
- از بین رفتن روزه به سبب مستی 202
- ادامۀ بیماری تا ماه رمضان سال بعد 203
- عدم وجوب قضاء روزه 203
- روزۀ زنی که زایمان او نزدیک است 204
- طول کشیدن بیماری به مدت چند سال 204
- روزه و تشنگی زیاد 204
- کسی که به خاطر پیری روزه نمی گیرد 205
- استعمال اسپری در هنگام روزه 205
- روزۀ زن شیرده 205
- زکات فطره 206
- خونریزی لثه و روزه 206
- حجّ 207
- معاملات 207
آن اگر اطمینان به تأثیر آنها باشد و یا برای مریض ضرری نداشته باشد، اشکال ندارد.
99- اگر داروی مؤثر بر درمان بیماری در دسترس نباشد و یا به جهت گران بودن،بیمار قادر به تهیۀ آن نباشد در صورتی که جان بیمار در خطر باشد پزشک و دیگران که در توان دارند،به صورت واجب کفایی مسئول هستند که داروی مورد نیاز را به هر طریق تهیه نمایند و جان بیمار را نجات دهند؛یا باید از طریق بیت المال هزینه های لازم تأمین شود.
100- بر مسئولان بهداشت و درمان کشور و بیمارستان ها،هر کدام نسبت به مسئولیت خویش،واجب است ابزار،وسایل و داروهای ضروری و حیاتی مورد نیاز بیماران را فراهم آورند.
101- پزشک در صورتی می تواند اجازۀ ترک بعضی اعمال واجب شرعی همانند روزه را بدهد که برایش مسلّم شده باشد برای بیمار ضرر دارد،ولی در صورتی که برایش مسلّم نشده باشد،دادن چنین اجازه هایی جایز نیست.
افشای سرّ بیماران
102- افشای سرّ (1)و عیوب بیماران جایز نیست مگر در موارد خاص که در مسائل بعد می آید.
103- اگر پزشک متوجه شود در شخص یک نوع بیماری وجود دارد
1- (1) -مقصود از سرّ بیمار،مرض یا ناراحتی بیمار است که مردم با دیدن او از آن اطلاع پیدا نمی کنند.