- پیشگفتار 1
- 1 احکام دانشجویان رشته پزشکی 3
- 2. احکام نگاه و نظر 5
- 3. احکام لمس و تماس بدنی 6
- 5. احکام پوشش 8
- 4. گفتگو و اختلاط 8
- 7. ضمان 10
- 6. استفاده شخصی از امکانات عمومی 10
- 8. مسائل دیگر 11
- 2 مسائل مربوط به تشریح 12
- 2. تشریح غیر مجاز 13
- احکام تشریح 14
- 3 مسائل مربوط با معاینه و درمان 16
- 2. هزینههای درمان و معاینات 17
- 3. تشخیص بیماری 18
- 4. احکام مختلف معالجه و درمان 19
- 5. نگاه 21
- 6. لمس 23
- 7. خلوت با اجنبیّه 25
- 8. انواع درمان 26
- 4 تحقیقات پزشکی و تبعات آن 32
- شبیهسازی 37
- 5 دندان پزشکی 39
- ضمان دندان پزشک 40
- 6 زنان و زایمان 43
- 2. سزارین 44
- 7 جلوگیری از انعقاد نطفه 45
- راههای جلوگیری از بارداری 46
- جلوگیریهای مجاز 48
- احکام جلوگیری از بارداری 49
- 8 تلقیح و باروری مصنوعی 53
- 2. تلقیح غیر مجاز 59
- 3. احکام تلقیح مصنوعی 63
- 9 مسائل مربوط به سقط جنین 65
- ب) مواردی که سقط جنین جایز است 66
- ج) انتقال جنین 72
- د) احکام سقط جنین 73
- ب) ترمیم پرده بکارت 76
- 10 ازدواج 76
- ج) آزمایش پرده بکارت 77
- د) آزمایشهای قبل از عقد 77
- ه) بیماریها و عیوب فسخ نکاح 77
- و) عیوب و بیماریهای قابل درمان 78
- ز) بیماریها و عیوب جایگزین 79
- ح) برخی از عیوبی که حق فسخ نمیآورد 79
- ط) حکم ازدواج بعد از تغییر جنسیّت واقعی 80
- ی) نفقه زوجه بیمار 81
- 11 تغییر جنسیّت 81
- 2. وظیفه پزشک در برابر متقاضیان تغییر جنسیّت 83
- 12 مرگ مغزی 86
- پایان دادن به زندگی 88
- 13 پیوند اعضا 91
- ب) پیوندهای غیر مجاز 97
- ج) خرید و فروش اعضای بدن 100
- د) احکام پیوند 102
- 3. اهدا و انتقال خون 107
- 14 خون و فرآوردههای آن 107
- 2. خرید و فروش خون 107
- 15 پزشکی قانونی 108
- ج) کالبد شکافی با عدم رضایت اولیای دم 109
- ب) کالبد شکافی برای اثبات نسب 109
- د) کالبد شکافی برای تعلیم دانشجویان 110
- ه) کالبدشکافی جنس مخالف 110
- و) اظهار نظر پزشکی قانونی در صورت داشتن مفسده 111
- ز) کالبد شکافی برای تشخیص حیات 111
- ح) نبش قبر برای تشریح 112
- و) برداشتن قرنیه اجساد 112
- 16 وظیفه پزشک در برابر افراد مختلف 112
- 3. وظیفه پزشک در برابر همکاران 116
- 4. وظیفه پزشک در برابر حکومت اسلامی 116
- 5. وظیفه پزشک در برابر خودش 116
- 2. وظیفه پزشک در برابر اطرافیان بیمار 116
- 17 ضمان طبیب 119
- 2. خسارات ناشی از اطّلاعات نادرست بیمار به پزشک 122
- 3. خسارات ناشی از آزمایشات 122
- 4. خسارات ناشی از کوتاهی یا کمبود اطّلاعات پزشک 123
- 5. خسارات ناشی از ترک معالجه 124
- 6. خسارات ناشی از کمبود امکانات 125
- 7. ضمانت پرستاران 126
- 8. ضمانت جرّاحان 129
- 9. ضمانت آزمایشگاه 130
- 11. ضمانت بیمارستان 131
- 10. ضمانت داروخانه 131
- 12. ضمانت کادر اطاق عمل 132
- 13. ضمانت افراد عادی که طبابت می‌کنند 132
- 14. اخذ برائت برای رفع ضمان 132
- 15. برخی از مواردی که پزشک ضامن نیست 136
- 18 احکام بیمارستانها 138
- 19 احکام داروخانهها 140
- 20 احکام بیماران 141
- 2. احکام وسواس 147
- 3. احکام وضو 153
- 4. احکام غسل 156
- 5. احکام تیمّم بیماران 158
- 6. احکام نماز 161
- اشاره 161
- نماز مسافر 167
- نماز قضا 167
- نماز جماعت 168
- بیماری و سقوط نماز 169
- نماز جمعه 169
- 7. احکام روزه 170
- 8. احکام حجّ بیماران 175
- 9. احکام معاملات بیماران 177
- 10. روشهای پیشگیری از بیماری 179
- 11. مراجعه به پزشک غیر همجنس 180
- 12. تمایلات هم جنس گرایانه 187
- 13. احکام وصیّت 188
- 14. احکام حدود و تعزیرات 188
- 15. احکام قصاص 190
- 16. احکام دیات 191
- 17. احکام حفظ جان 193
- 18. احکام ضرورت و اضطرار 196
- 19. خوردنیهای غیر مجاز 197
- 20. متفرّقه 198
می‌گیرند، آیا اجر و پاداش اخروی نیز دارند؟
جواب: هرگاه نیّتشان خدمت باشد و گرفتن اجر و مزد برای تأمین زندگی صورت گیرد، اجر و پاداش اخروی آنها محفوظ است.
سؤال 68- آیا بستری نمودن بیمار جهت انجام شوک برقی (با وجود احتمال عوارض جانبی برای بیمار) به دلیل درآمدزا بودن آن مجاز است؟
جواب: جایز نیست؛ ولی اگر این کار از طرق درمان محسوب شود، و احتمال عوارضی برود و به بیمار گفته شود، و از او اجازه بگیرند مانعی ندارد.
سؤال 69- برخی از جرّاحان خارج از تعرفه تعیین شده از بیماران پول دریافت می‌کنند، و بیمار نیز به ناچار آن را می‌پردازد. آیا این کار مجاز است؟
جواب: در صورتی که طبیب استخدام دولت باشد، در برابر انجام وظیفه خود نمی‌تواند پول اضافی بگیرد، ولی اگر در استخدام نبوده باشد، هر قدر با بیمار توافق کند مانعی ندارد؛ ولی باید عدل و انصاف را رعایت کند.
سؤال 70- در صورتی که بیماری به طبیبی مراجعه کند و طبیب برای او نسخه‌ای بنویسد و بیمار مداوا نگردد، و علّت آن عدم پاسخ‌های صحیح بیمار به سؤالات دکتر، یا عدم صرف کافی وقت از سوی طبیب برای سؤالات لازم و معاینه بیمار، یا عمل نکردن دقیق بیمار به دستورات پزشک، یا امور دیگر باشد، آیا طبیب در مقابل هزینه‌ای که بر بیمار تحمیل شده و نتیجه‌ای نگرفته، ضامن است؟
جواب: در صورتی که بی‌دقّتی طبیب، یا نگذاشتن وقتی کافی، یا عدم سؤال کافی، سبب خسارت بیمار شده، طبیب ضامن است. ولی اگر عدم همکاری بیمار سبب این خسارات شده، یا بیماری او طوری بوده که با دقّت و بررسی لازم نتیجه‌ای عاید او نمی‌شده، طبیب ضامن نیست.
3. تشخیص بیماری
سؤال 71- اگر تشخیص بیماری به درستی صورت گیرد، ولی داروی مؤثّر در دسترس نباشد، و یا بسیار گران باشد، به گونه‌ای که بیمار قادر بر تهیّه آن نباشد، آیا پزشکِ معالج ملزم به تهیّه آن، به هر طریق ممکن می‌باشد؟
جواب: اگر جان بیمار در خطر باشد و طبیب قدرت بر آنچه گفته شد داشته باشد، لازم است. و هرگاه یکی از این دو شرط حاصل نباشد واجب نیست.
سؤال 72- اگر پزشک بر اثر فراموشی انواع و علائم بیماریها- به خاطر گستردگی موضوع- بیماری شخص را تشخیص ندهد، در نتیجه اصلًا دارویی تجویز نکند؛ در صورتی که بیماری تشدید و یا منجر به مرگ گردد، این پزشک در چه حدّی مسئول است؟ (در صورتی که امکان ارجاع به متخصّص باشد)
جواب: وظیفه‌اش آن است که دخالت نکند و او را به فرد آگاهتری هدایت نماید.
سؤال 73- اگر فرصت و امکان آزمایش وجود داشته باشد، امّا به دلایل دیگر (همانند: عدم قدرت بیمار بر پرداخت هزینه‌ها، نبودن امکانات مورد نیاز، نداشتن وقت کافی از ناحیه بیمار، و مانند آن) آزمایشات لازم صورت نگیرد، در این صورت وظیفه پزشک چیست؟
جواب: اگر بدون آزمایش تشخیص بیماری ممکن نیست باید به سراغ آن برود، (مگر اینکه وقت کافی موجود نباشد). و اگر بیماری طبق موازین تشخیص داده شده، و آزمایش برای اطمینان بیشتر است، وجوبی ندارد.
سؤال 74- اگر بدانیم یا احتمال دهیم که یک بیمار در اثر بیماری خاصّی (مثل برخی سرطانها) بزودی خواهد مرد، آیا مجازیم فقط برای افزایش طول عمر وی هرچند به مدّت کوتاه، روشهای درمانی خطرناک وبسیار پر عارضه را، (مثل شیمی درمانی که گاه عواض آن شدیدتر از بیماری اوّلیه است) برای وی تجویز کنیم؟
جواب: در فرض مسأله دلیلی بر وجوب و جواز این گونه درمانها نداریم. ولی