احکام پزشکی مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم‌شیرازی صفحه 37

تسکین آلام یک بیمار چه کاری انجام دهد وظیفه او چیست؟ درمانهای بدون اطمینان و غیر قابل اطمینان که ممکن است باعث مرگ یا عوارض شدیدتر شود؟ یا عدم هرگونه اقدام درمانی؟ اگر پزشک با اقدام به درمان نامطمئن موجب خسارت و مرگ مریض گردد آیا مسئول است؟ اگر اقدام به هیچ درمانی نکند با توجّه به علل و توضیحات فوق، مسئولیّتی متوجّه او نخواهد بود؟

این موضوع با توجّه به این نکته باید در نظر گرفته شود که گاه فرصت هیچ مشورت و ارجاع بیمار به پزشکان متخصّص و آگاه دیگری وجود ندارد.

در خاتمه جهت روشن شدن موضوع، مثالی ذکر می‌شود: گاهی پزشکی که دارای تجربه کافی نیست با بیماری در حالت بیهوشی مواجه می‌شود که نمی‌داند (به طور مثال) این بیمار در اثر کمبود قند، دچار بیهوشی شده یا بر اثر بالا بودن قند؟ و در این حالت طبیعی است که درمان کاملًا متناقض است، و باعث اشتباه پزشک می‌شود. وظیفه چیست؟

جواب: این مسأله چند حالت دارد:

1. چنانچه خطرِ قطعی یا ظنّی بیمار را تهدید نمی‌کند و معالجه نیز نامطمئن است در این صورت اقدام به معالجه نشود.

2. در صورتی که معالجه از نظر عرف پزشکی قابل قبول است، هرچند احتمال عوارض وجود دارد، در این مورد پزشک می‌تواند اقدام کند، مخصوصاً اگر خطری بیمار را تهدید کند.

3. در صورتی که خطر حتمی، و معالجه نامطمئن است، ولی درصد نجات وجود دارد، و امکان مراجعه به متخصّص نیز وجود ندارد، در اینجا می‌تواند، با رعایت آنچه در جواب سؤال 422. گفته خواهد شد، اقدام کند.

شبیه‌سازی‌

سؤال 129- شبیه‌سازی تحت چه شرایطی جایز می‌باشد؟ توضیح اینکه دانشمندان از طریق موادّی از پوست خود زن باعث ایجاد جنینی در او می‌شوند، که این جنین از هر جهت شبیه به خود او می‌باشد. این کار برای اوّلین بار در انگلستان نسبت به گوسفند انجام شده است، آیا این عمل جایز است؟

جواب: این عمل از نظر شرعی خالی از اشکال نیست، و مفاسد زیادی بر آن مترتّب می‌شود، به همین جهت حتّی افرادی که پایبند به دین و شریعتی نیستند به خاطر مفاسد اجتماعی آن به مخالفت با آن پرداخته‌اند.

سؤال 130- با توجّه به پیشرفت علم پزشکی و ژنتیک، و موفقیّت انسان در تولید غیرجنسی گوسفند، موش و مانند آن، و قابلیّت اجرای این عمل در تولید غیر جنسی انسان و ترمیم اعضا، لطفاً بفرمایید:

الف) آیا انجام چنین عملی (تولید انسان کامل از طریق شبیه سازی) شرعاً صحیح است؟

جواب: همان گونه که قبلًا اشاره کرده‌ایم این کار ممکن است ذاتاً اشکالی نداشته باشد؛ ولی با توجّه به عوارض نامطلوب فراوان اجتماعی و اخلاقی که بر آن مترتّب می‌شود، شرعاً مجاز نیست؛ بعلاوه، اگر مستلزم نظر و لمس حرام به هنگام کشت سلّول مشابه در رحم انسان گردد، از این نظر اشکال دیگری متوجّه آن می‌شود.

ب) آیا ساخت اعضا و پیوند آن به انسان، شرعاً صحیح است؟

جواب: اشکالی ندارد، مشروط بر اینکه مستلزم کار حرام خاصّی نبوده باشد.

ج) با فرض اجرای چنین عملی در خارج از ممالک اسلامی و پیدایش چنین موجودی، آیا این موجود می‌تواند به دین اسلام مشرّف شود؟

جواب: تشرّف چنین انسانی به دین اسلام بی‌مانع است.

د) آیا می‌توان با چنین موجودی معاشرت و معامله کرد؟