مناسک حج مطابق با فتوای حضرت آیة‌الله العظمی خامنه‌ای (دام‌ظله) صفحه 12

[58] م ـ خدمه كاروان‌ها كه وارد جده مي‌شوند، اگر ساير شرايط استطاعت را دارند؛ از قبيل داشتن وسايل زندگي بالفعل يا بالقوه و رجوع به كفايت، مثلاً كار و صنعت و غير آن، كه با آن‌ها مي‌توانند پس از مراجعت ادامه زندگي مناسب خود را بدهند، مستطيع هستند و بايد حَجّةالاسلام به‌جا آورند و كفايت از حج واجب آنان مي‌كند و چنانچه ساير شرايط را ندارند به مجرد امكان حج، براي آنان استطاعت حاصل نشده است و حج آنان استحبابي است و چنانچه بعداً استطاعت پيدا كردند، بايد حج واجب را به‌جا آورند و حكم روحاني كاروان نيز همين است ليكن اگر بعد از مراجعت از مكّه نياز به شهريه حوزه دارند مستطيع نمي‌شوند.(28)

[59] م ـ پزشكان يا كسان ديگري كه با مأموريت به ميقات آمده‌اند و در ميقات جامع شرايط استطاعت هستند، واجب است(

استفتائات استطاعت‌

[60] س ـ كسي در مدينه مريض شده (سكته كرده) و فعلاً در بيمارستان است و دكترها گفته‌اند كه بايد تا دو هفته استراحت كند، آيا بعد از مدت استراحت در صورتي كه حمل او براي انجام دادن اعمال مشكل باشد، اگر او را به مكّه ببرند وظيفه اين شخص چيست؟

ج ـ اگر سال اول استطاعت او است و قدرت اعمال، حتي به نحو اضطراري را ندارد، از استطاعت افتاده و حج بر او واجب نيست ولي براي دخول مكّه بايد مُحرم شود و با انجام اعمال عمره مفرده ولو اضطراري آن، از احرام خارج مي‌شود، و چنانچه سال اول استطاعت او نباشد و حج براو مستقرشده، اگر مأيوس از خوب شدن باشد بايد نايب بگيرد كه برايش عمره و حج تمتّع انجام دهد و خودش براي دخول مكّه مُحرم شود و عمره مفرده به طوري كه ذكر شد به‌جا آورد، و چنانچه براي اين شخص انجام اعمال حج تمتّع ممكن باشد، و لو به‌نحو اضطرار و انجام اضطراري اعمال، لازم است مُحرم شود و هر مقدار از اعمال را كه مي‌تواند ولو با كمك گرفتن از ديگري انجام دهد، و هر مقدار را كه نمي‌تواند، نايب بگيرد ولي در وقوفين، گرفتن نايب كافي نيست. [61] س ـ كسي كه احتمال مي‌دهد حجي كه در سال‌هاي قبل انجام داده، صحيح نبوده يا مستطيع نبوده است و فعلاً شرايط استطاعت را دارد و بخواهد احتياط كند، حج را به چه نيتي به‌جا آورد؟

ج ـ مي‌تواند قصد مافي‌الذمه؛ يعني قصد امتثال مطلقِ امرِ متوجه به او را كند و مي‌تواند قصد حَجّةالاسلام احتياطاً نمايد. [62] س ـ شخصي كه حج واجب خود را انجام داده است آيا مي‌تواند آن را به قصد مافي‌الذمه اعاده كند؟

ج ـ مانع ندارد ولي اعاده حج كفايت از اجزاء ـ در صورت صحّت حج سابق و بطلان اجزاء ـ نمي‌كند و بايد خود آن جزء تدارك شود. □ [63] س ـ كسي كه با وجود تقليد صحيح، قبلاً به حج مشرف شد و چون رجوع به كفايت را مجتهد او شرط استطاعت نمي‌دانسته حَجّةالاسلام قصد نموده و به‌جا آورده است با اين‌كه رجوع به كفايت نداشته است، فعلاً همه شرايط استطاعت براي او موجود است و از حضرت امام تقليد مي‌كند آيا بايد حج سابق را اعاده كند يا خير؟

ج ـ اعاده لازم است. [64] س ـ شخصي بعد از انجام عمره تمتّع مريض شد و از انجام حج منصرف شد و به ايران رفت و در مكّه كسي را وكيل كرده كه براي فراغ ذمه او اقدام نمايد، وظيفه در اين مورد چيست و آيا محرمات احرام بر چنين شخصي چه وضعي دارد؟

ج ـ در فرض مسأله، وكيل گرفتن بي‌فايده است و چنانچه سال اوّل استطاعت او بوده است و در اثر مرض از قدرت انجام حج افتاده باشد در اين صورت وجوب حج بر او موقوف است به بقاي استطاعت تا سال‌هاي بعد، ولي در صورتي كه سال اول استطاعت نبوده و حج بر او از قبل واجب بوده است، چنانچه مأيوس از خوب شدن باشد بايد در همان سال يا سال بعد براي حج و عمره تمتّع نايب بگيرد، و در صورتي كه مأيوس از خوب شدن نباشد نمي‌تواند نايب بگيرد و بايد خودش حج و عمره تمتّع را مجدداً انجام دهد، و در هر صورت فعلاً از احرام خارج و محرمات احرام بر او حلال شده است. [65] س ـ در حال حاضر، كه هر كسي بخواهد حج مشرف شود بايد قبلاً براي ثبت نام و مقدمات حج اقدام نمايد، اگر كسي ثبت نام كرد ولي نوبت او را براي چند سال ديگر اعلام نمودند، اگر قبل از رسيدن آن نوبت، از راه ديگر وسيله رفتن براي او فراهم شد و پول قرض كرد و به مكّه رفت، آيا حج او حَجّةالاسلام است يا خير؟

ج ـ اگر قبلاً حج بر او مستقر نشده و فعلاً هم نمي‌تواند به حج برود مگر با قرض،حج بر او واجب نشده است، و حج او حَجّةالاسلام نيست.(30) [66] س ـ اگر كسي به خيال اين‌كه استطاعت دارد، به قصد عمره تمتّع مُحرم شد و به ترتيب كليه اعمال حج تمتّع حَجّةالاسلام را انجام داد و بعد از تمام شدن اعمال معلوم شد كه مستطيع نبوده است، بفرماييد احرام و اعمال گذشته‌اش چگونه است و نسبت به آينده اگر مستطيع شد، آيا حَجّةالاسلام بر او واجب است يا نه؟