مناسک حج مطابق با فتوای حضرت آیة‌الله العظمی خامنه‌ای (دام‌ظله) صفحه 131

[780] م ـ اگر ممكن نشد در دو جانب نزد مقام نماز را به‌جا آورد بايد ملاحظه نزديك‌تر را بكند از ميان دو جانب و پشت(343) مقام، و اگر سه طرف مساوي باشند، در پشت نماز بخواند و در دو طرف كافي نيست و اگر دو طرف نزديك‌تر از پشت باشند به مقام ولكن هيچ كدام نزد مقام نباشد بعيد نيست جايز بودن اكتفا به پشت لكن احتياط آن است كه يك نماز در پشت مقام بخواند و يك نماز در يك طرف با ملاحظه نزديك‌تري و احوط اعاده نماز است در صورت امكان در پشت مقام تا وقتي كه وقت تنگ نشده براي سعي.

[781] م ـ جايز است نماز طواف مستحب را در هر جاي مسجدالحرام كه بخواهد به‌جا آورد، اگر چه در حال اختيار، بلكه گفته‌اند كه آن را مي‌تواند عمداً ترك كند.

[782] م ـ اگر كسي نماز طواف واجب را فراموش كند بايد هر وقت كه يادش آمد در مقام ابراهيم به‌جا آورد و به همان دستوري كه در مسأله 778 ببعد ذكر شده عمل نمايد.

[783] م ـ اگر نماز طواف را فراموش كند و در بين سعي بين صفا و مروه يادش بيايد، از همان‌جا سعي را رها كند و برگردد، دو ركعت نماز را بخواند، بعد از آن، سعي را از همان‌جا تمام كند.

[784] م ـ شخصي كه نماز را فراموش كرده و ساير اعمال را كه بعد از نماز بايد عمل كند، عمل كرده، اعاده آنها ظاهراً لازم نباشد، اگر چه احتياط استحبابي در اعاده است.

[785] م ـ اگر برگشتن به مسجدالحرام مشكل باشد از براي شخصي كه نماز را فراموش كرده، بايد هرجا يادش آمد نماز را به‌جا آورد، اگر چه در شهر ديگر باشد(344) و برگشتن به حرم لازم نيست، اگر چه آسان باشد.

[786] م ـ اگر كسي اين نماز را به‌جا نياورد و بميرد، واجب است بر پسر بزرگِ او، كه آن را قضا كند؛ به نحوي كه در كتاب «صلاة» تفصيل داده شده است.

[787] م ـ جاهل(345) به مسأله، در احكامي كه براي ناسي ذكر شد، شريك است با او.

[788] م ـ واجب است بر هر مكلفي كه نماز خود را ياد بگيرد و قرائت و ذكرهاي واجب را پيش كسي درست كند كه تكليف الهي را به طور صحيح به‌جا آورد، خصوصاً كسي كه مي‌خواهد به حج برود بايد نماز را تصحيح كند، چون بعضي گفته‌اند اگر نماز او درست نباشد عمره او باطل است و همچنين حج نيز باطل است. پس علاوه بر آن‌كه به اين قول، از حَجّةالاسلام برائت ذمّه پيدا نمي‌كند، ممكن است چيزهايي كه در احرام بر او حرام شده بود؛ مثل زن و چيزهايي كه گذشت، بر او حلال نشود.

[789] م ـ اگر شخصي نتوانست قرائت يا ذكرهاي واجب را ياد بگيرد بايد نماز را به هر ترتيبي كه مي‌تواند خودش به‌جا آورد و كافي است و اگر ممكن است، كسي را بگمارد كه نماز را تلقين او كند و احتياط آن است كه در مقام ابراهيم به شخص عادلي اقتدا كند، ليكن اكتفا به نماز جماعت نكند؛ چنانكه نايب گرفتن نيز كافي نيست.(346)