منتخب المسائل آیة الله سید محمد سعید طباطبایی حکیم صفحه 409

( مسأله 1929 ) بر گرداندن مال غصبي به مالك چند صورت دارد :

1 ) اگر عين غصبي موجود باشد ، بر غاصب واجب است كه آن را عينا به مالكش برگرداند .

2 ) اگر عين غصبي در دسترس نباشد ، اگر مالك حاضرباشد كه انتظار بكشد ،

-[ 402 ]-

انتظار ميكشد تا مال پيدا شود ولي اگر راضي نشود ، بر غاصب واجب است كه عوض آن را به مالك بدهد .

3 ) اگر عين غصبي تلف شود ، بر غاصب واجب است كه عوض آن را به مالك بدهد .

( مسأله 1930 ) اگر غاصب در زمين غصبي چيزي بكارد و يا ساختماني بسازد ، بايد اجرت زمين را در مدتي كه زير كشت يا ساختمان قرار داشته ، به مالك بپردازد ، زراعت و ساختمان از آنِ خودش ميباشد . و مالك ميتواند به او دستور دهد كه زراعت را از ريشه در آورد ، يا ساختمان را تخريب نمايد ، اگرچه موجب ضرر و زيان باشد .

( مسأله 1931 ) در اثر تصرّف غاصب در زمين ، مثل كندن و شخم زدن ، اگر قيمت زمين تنزّل پيدا كند ، لازم است كه مابهالتّفاوت آن را به مالك پرداخت نمايد .

( مسأله 1932 ) در صورتي كه مال غصبي تلف شود ، بايد عوض آن را به مالك بدهد ، كه در اينجا دو صورت است :

1 ـ اگر مال غصبي " قيمي " باشد ، يعني ويژگيهاي افراد آن از نظر قيمت و رغبت مشتري متفاوت باشد ، مانند حيوانات ، و قيمت آن در ايّام مختلف فرق كند ، و اين اختلاف قيمت به جهت وفور آن در زماني و كمبود آن در زمان ديگر باشد ، بايد قيمت روز غصب را بپردازد ، ولي اگر به جهت نوسان ارزش پول باشد ، بايد ارزش روز غصب را منظور كند و پولي به او بدهد كه ارزش آن روز را داشته باشد .