رساله آیت الله محمد بهبهانی صفحه 381

مسئله 2812- اگر جاعل مزد معینی برای کار قرار ندهد مثلا بگوید هر کس بچه مرا پیدا کند پولی به او میدهم و مقدار آنرا معین نکند چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد بدهد.

مسئله 2813- اگر عامل پیش از قرارداد کار را انجام داده باشد یا بعد از قرارداد به قصد اینکه پول نگیرد انجام دهد حقی به مزد ندارد.

مسئله 2814- پیش از آنکه عامل شروع به کار کند جاعل و عامل میتوانند جعاله را بهم بزنند.

مسئله 2815- بعد از آنکه عامل شروع به کار کرد اگر جاعل بخواهد جعاله را بهم بزند اشکال دارد.

مسئله 2816- عامل میتواند عمل را ناتمام بگذارد ولی اگر تمام نکردن عمل اسباب ضرر جاعل شود باید آنرا تمام نماید مثلا اگر کسی بگوید هر کس چشم مرا عمل کند فلان مقدار به او میدهم و دکتر جراحی شروع به عمل نماید چنانچه طوری باشد که اگر عمل را تمام نکند، چشم معیوب میشود باید آنرا تمام نماید و در صورتی که ناتمام بگذارد حقی به جاعل ندارد.

مسئله

2817- اگر عامل کار را ناتمام بگذارد چنانچه آن کار مثل پیدا کردن اسب است که تا تمام نشود برای جاعل فائده ندارد، عامل نمیتواند چیزی را مطالبه نماید و همچنین است اگر جاعل مزد را برای تمام کردن عمل قرار بگذارد مثلا بگوید هر کس لباس مرا بدوزد ده تومان به او میدهم ولی اگر مقصودش این باشد که هر مقدار از عمل که انجام گیرد برای آن مقدار مزد بدهد جاعل باید مزد مقداری را که انجام شده به عامل بدهد اگر چه احتیاط اینست که بطور مصالحه یکدیگر را راضی نمایند.

احکام مزارعه

مسئله 2818- «مزارعه» آنست که مالک با زارع به این قسم معامله کند که زمین را در اختیار او بگذارد تا زراعت کند و مقداری از حاصل آنرا به مالک بدهد.

مسئله 2819- مزارعه چند شرط دارد: اول- آنکه صاحب زمین به زارع بگوید زمین را به تو واگذار کردم و زارع هم بگوید قبول کردم یا بدون اینکه حرفی بزنند مالک زمین را واگذار کند و زارع قبول نماید ولی در اینصورت تا زارع مشغول کاری نشده مالک و زارع میتوانند معامله را بهم بزنند. دوم- صاحب زمین و زارع باید عاقل و مکلف باشند و با قصد و اختیار خود مزارعه را انجام دهند و سفیه نباشند یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند. سوم- مالک و زارع از تمام حاصل زمین ببرند مثلا اگر شرط کنند که آنچه اول یا آخر میرسد مال یکی از آنان باشد مزارعه باطل است. چهارم- سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد پس اگر مالک بگوید