رساله آیت الله محمد بهبهانی صفحه 383

مسئله 2827- اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدت زارع ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد چنانچه مالک و زارع از زراعت صرف نظر نکرده باشند حاصل سال دوم را هم باید مثل سال اول قسمت کنند.

احکام مساقات

«مساقات» معامله ایست بر اب دادن درختان میوه دار تا مدت معین به مقداری از میوه های آنها.

مسئله 2828- در صحت مساقات ده شرط معتبر است: اول- بالغ و عاقل بودن متعاقدین. دوم- ممنوع نبودن از تصرف مانند شخص سفیه. سوم- قصد و اختیار. چهارم- صیغه ایجاب و قبول و به هر زبانی که باشد صحیح است. پنجم- تعیین مدت. ششم- عین ریشه های درخت یا منفعت را مالک باشد و عمل هم نزد متعاقدین معلوم باشد. هفتم- ریشه های

درخت در زمین ثابت و مغروس باشد. هشتم- آنکه تاریخ آن قبل از ظهور میوه یا بعد از ظهور آن و قبل از رسیدن میوه باشد به طوری که محتاج به آب دادن یا عمل دیگر باشد. نهم- آنکه باید سهم هر یک از ثلث یا نصف و مانند اینها از حاصل باشد و اگر قرار گذارند که مثلا پنجاه من از میوه ها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار میکند معامله باطل است. دهم- آنکه درخت میوه دار باشد، پس مانند بید و چنار مساقات در آن صحیح نیست.

مسئله 2829- اقوی آنست که مساقات در اشجاری که میوه نداشته باشد ولی مقصود از کاشتن منفعت بردن از برگ آن باشد مانند توت نر و حنا جاری است.

مسئله 2830- معامله مساقات در بته خربزه و خیار و مانند اینها جاری نیست.

مسئله 2831- درختی که از آب باران یا رطوبت زمین استفاده میکند و به آبیاری احتیاج ندارد اگر به کارهای دیگر مانند بیل زدن و کود دادن محتاج باشد مساقات در آن صحیح است.

مسئله 2832- دو نفری که مساقات کرده اند میتوانند با رضایت همدیگر معامله را بهم زنند و نیز اگر در ضمن خواندن صیغه شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان حق به هم زدن معامله را داشته باشند مطابق قراری که گذاشته اند بهم زدن معامله اشکال ندارد بلکه اگر در معامله شرطی کنند و عملی نشود آن کسی که برای نفع او شرط کرده اند میتواند معامله را بهم بزند.

مسئله 2833- اگر مالک بمیرد معامله مساقات بهم نمیخورد و ورثه آش جای او هستند.