رساله آیت الله محمد بهبهانی صفحه 384

مسئله 2834- جائز

است مساقات برای نهالهای تازه نشانده پیش از آنکه میوه دهد به شرط آنکه مدت آنرا به قدری طولانی معین کنند که از درختان بارور شوند مثل پنج سال یا زیادتر.

مسئله 2835- اگر کسی که تربیت درختان به او واگذار شده بمیرد چنانچه در عقد شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند ورثه اش بجای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند حاکم شرع از مال میت اجیر میگیرد و حاصل را بین ورثه میت و مالک قسمت میکند و اگر شرط کرده باشد که خود او درختها را تربیت کند با مردن او معامله بهم میخورد.

مسئله 2836- اگر باغ مشتمل باشد بر انواع میوه جات چون خرما و انگور و انار و مانند آن جائز است در مساقات هر میوه سهم عامل را مخالف سهم میوه دیگر قرار دهند به این معنی که مثلا در خرما نصف و در انگور ثلث و در انار ربع در صورتی که مقدار درخت هر نوعی را بداند.

مسئله 2837- برای عامل علاوه بر سهم مشاع از میوه جایز است مال دیگری از طلا یا نقره یا غیر آنها را نیز شرط کند که به او بدهد و همچنین از حصه سهم خود میوه به نحو اشاعه.

مسئله 2838- اگر شرط کند که تمام حاصل برای مالک باشد مساقات باطل و میوه مال مالک است و کسی که کار میکند نمیتواند مطالبه اجرت نماید ولی اگر باطل بودن مساقات به جهت دیگری باشد مالک باید مزد آبیاری و کارهای دیگر را مطابق معمول به کسی که درختان را تربیت کرده بدهد.

مسئله 2839- در موردی که عقد مساقات باطل باشد تمام میوه باغ برای مالک است و عامل مستحق اجرت المثل عمل است مگر آنکه با علم به بطلان عمل کرده باشد.

مسئله 2840- اگر زمینی را به دیگری واگذارد که در آن درخت بکارد و هر چه عمل میآید مال هر دو باشد معامله باطل است پس اگر درختان مال صاحب زمین بوده بعد از تربیت هم مال اوست و باید مزد کسی که آنها را تریت کرده بدهد و اگر مال کسی بوده که آنها را تربیت کرده بعد از تربیت هم مال اوست و میتواند آنها را بکند ولی گودالهائی را که بواسطه کندن درختان پیدا شده پر کند و اجاره زمین را از روزی که درخت کاشته به صاحب زمین بدهد و مالک هم میتواند او را مجبور کند که درختها را بکند و اگر بواسطه کندن درخت عیبی در آن پیدا شود، باید تفاوت قیمت آنرا به صاحب درخت بدهد و نمیتواند مجبورش کند که با اجاره یا بدون اجاره درخت را در زمین باقی بگذارد.

احکام محجورین

(کسانی که ممنوع از تصرف در مال خود هستند)