رساله آیت الله محمد بهبهانی صفحه 404

مسئله 2988- موقوفه ای که مخروبه شده باشد و کیفیت وقف آن معلوم نیست ظاهر آنست که به حکم انفال مال امام ( باشد و نظیر موات عارضی است که قبلا مالک داشته برای هر کس مباح است که آنرا احیاء و آباد کند و مالک شود.

مسئله 2989- هر گاه زمینی معروف باشد که موقوفه بوده ولی معلوم نیست که برای چه وقف شده مسجد یا مقبره یا مانند آن و یا آنکه فقط معلوم باشد که وقف بر اشخاص معین بوده ولی از آن اشخاص اطلاعی در دست نباشد در

این دو صورت به حکم مجهول المالک است.

مسئله 2990- زمین موات بالاصل که حریم ملک آبادی باشد از توابع معموره و در حکم ملک مالک است و دیگری حق ندارد که آن موات را بدون اذن او احیاء نماید و اگر احیاء کرد مالک آن نمیشود.

مسئله 2991- هر کس زمین مواتی را برای احداث ملکی احیاء کند از باغ یا مزرعه و امثال آنها مقداری از اطراف آنچه را احداث نموده علاوه مالک میشود به اندازه مصالح و مرافق آن تا بتواند به آسایش و رفاهیت از آن ملک بهره«ند شود و مقدار حریم و اطراف هر ملکی از حیث کمی و زیادی مختلف میشود به تفاوت مرافق آن ملک که احداث نموده پس حریم خانه غیر از اندازه حریم چاه و نهر است چنانچه حریم ملک زراعت یا باغ و سایر انواع املاک از حیث مرافق با بقیه تفاوت دارد در عرف و عادت.

مسئله 2992- آب چاه و آب چشمه و سرچشمه قنات که محل جوشیدن آب است برای هر یک علاوه از حریمی که ذکر شد حریم دیگری مقرر است که بدون اذن مالکین آنها دیگری حق ندارد چاهی یا قنات دیگری نزدیک آنها احداث کند و باید مقدار معینی فاصله بیندازد، پس اگر در زمین موات بخواهند چاهی احداث کنند برای آب دادن گله گوسفند و شتر و مانند آن باید اقلا بین آن و بین چاه و چشمه و سرچشمه تقریبا بیست ذرع فاصله باشد و اگر آن چاه را برای آب دادن زراعت احداث کنند باید اقلا سی ذرع بین این چاه و بین هر یک از

چاه و چشمه و سرچشمه فاصله گذارد.

احکام لقطه

مالی که گم شده باشد و جاندار نباشد آنرا «لقطه» گویند و اگر جاندار باشد آنرا «ضاله» گویند و اگر طفل باشد آنرا «لقیط» گویند.

مسئله 2993- مالی که شخص پیدا میکند اگر نشانه نداشته باشد که بواسطه آن صاحبش معلوم شود میتواند به قصد اینکه ملک خودش شود آنرا بردارد ولی احتیاط مستحب آنست که از طرف صاحبش صدقه بدهد.