رساله استفتائات (منتظری) جلد 3 صفحه 3

«سؤال 2604» یک نظریۀ فقهی می گوید: در بعضی شرایط که حاکم واجد شرایط در بین نباشد، عدول مؤمنین ولایت پیدا می کنند. مطابق این نظریه، آیا تشخیص مصالح سیاسی و اجتماعی نیز به عهدۀ آنان است؟

جواب: مرجع تشخیص مصالح در هر حال با اهل خبره و کارشناسان صالح است، و شأن فقیه و تخصص او فقط در استنباط احکام کلی فقه و تشخیص آنها و نظارت بر اجرای احکام دین در کشور است و تصدّی اجرائیات شأن او نیست. اجرائیات نیاز به اموری دارد که از عهدۀ فقیه از جهت فقاهت او خارج است؛ ولی اگر در مورد خاصّی در اثر تزاحم ملاکات نیاز به اعمال ولایت و حکم قطعی باشد اعمال آن در درجۀ اوّل شأن فقیه و اگر نباشد عدول مؤمنین می باشد.

ضرورت تقلید

«سؤال 2605» علت لزوم و ضرورت اجتهاد در احکام شریعت اسلام چیست؟

جواب: به علّت فاصلۀ زمانی با عصر تشریع، استنباط از منابع نیازمند تخصصهای متعددی است، و همچون عصر اولیه استفاده از آن منابع برای همگان با اطلاعات معمولی و غیر تخصصی ممکن نیست؛ اجتهاد در احکام شریعت همان استنباط تخصصی احکام از منابع مربوطه است.

«سؤال 2606» بر طبق نظر مرحوم

ملاصدرا، تقلید تا حدود زیادی جایز نیست، محدودۀ آن چیست؟

جواب: منظور از تقلید مذموم، مراجعه به متخصص در مسائل فرعی دینی نیست، زیرا مراجعه به متخصصین، امر عقلایی است و انسان ها به طور طبیعی در کارهایی که به آنها آشنایی ندارند، به اهل فنّ مراجعه می کنند، مانند مراجعۀ به پزشک. آنچه مورد مذمّت است تقلید کورکورانه و تقلید در عقاید دینی است که هر کسی باید خود تحقیق کرده و کسب آگاهی و اطمینان کند و تقلید کورکورانه جایز نیست. رجوع به کارشناس و متخصص نوعی تعلّم و یادگرفتن اجمالی است نه رجوع کورکورانه و تعبّدی، و اصولًا عقلا در این قبیل امور تعبّد ندارند، بلکه تا به صحت نظر متخصص