رساله استفتائات (منتظری) جلد 3 صفحه 450

چندی فردی خود را به عنوان قاتل معرفی کرده و دادگاه حکم قتل وی را صادر و سپس اعدام شده است. پس از اعدام وی شخص دیگری ادّعا می کند که کسی که اعدام شده قاتل نبوده و خود وی قاتل است. لطفاً بفرمایید آیا قاضی مقصر است؟ و آیا عمل قاتل معدوم انتحاری بوده؟ و آیا نفر دوم باید دیه

بدهد یا اعدام شود؟

جواب: قاضی حکم اول تقصیر ندارد و ضامن هم نیست و اگر شرعاً ثابت شود که دومی قاتل است حکم قصاص یا دیه در مورد او جاری است.

مسائل اقرار و شهادت

«سؤال 4021» در جرائم تعزیری آیا شهادت زنان در محاکم مورد قبول است؟ و حدّ نصاب شهادت زنان در اثبات جرم تعزیری باید به چه تعداد باشد؟

جواب: تعزیرات، مانند حدودند و در حدود جز در موارد خاصه شهادت زنان پذیرفته نیست.

«سؤال 4022» با توجه به این که شهادت و قسم به عنوان یکی از ادلّۀ اثبات غیر قابل انکار مطرح بوده، آیا شنیدن شهادت و قسم نزد قاضی صادر کنندۀ رأی موضوعیت داشته یا از باب تحصیل علم و یقین برای قاضی صادر کنندۀ رأی است؟ و اگر موضوعیت داشته حضرت عالی چه راهکاری را پیشنهاد می فرمایید؟

جواب: قسمی که مسقط حق و دعواست، قسمی است که به قسم دادن خود قاضی انجام شود. در مورد شهادت در امور مالی، شهادت بر شهادت نافذ است در صورتی که دو نفر عادل به شهادت شاهد اصل شهادت دهند؛ ولی در حدود، شهادت بر شهادت نافذ نیست و باید شاهدها نزد خود حاکم و قاضی شهادت دهند.

«سؤال 4023» اگر بنا باشد که هرگاه چهار نفر جمع شده و شهادت به زنای شخصی بدهند و قاضی هم حکم به رجم کند، آیا این مسأله ظالمانه نیست؟

جواب: آنچه قابل توجه می باشد این است که شرایط شرعی اثبات حدّ زنا- اعم از محصن و غیر محصن- آن قدر سخت و دقیق است که انسان مطمئن می شود هدف شارع مقدس، حفظ عفت عمومی جامعه و توجه دادن افراد به اهمیت این گناه بوده

رساله

استفتاءات (منتظری)، ج 3، ص: 467

است نه این که می خواسته است به سرعت این حدّ اجرا شود و لذا شرایط آن را سخت و دقیق مقرر کرده است به نحوی که به ندرت همۀ آن شرایط جمع می شوند، مثلًا از جملۀ شرایط آن در مورد ثبوت زنا با بیّنه، رؤیت عمل زنا (کالمیل فی المکحله) توسط چهار مرد عادل است و نه اطلاع آنان از این عمل از راه های دیگر و در مورد ثبوت آن با چهار مرتبه اقرار، باید اقرار در حالی طبیعی، بدون ترس، اکراه و امثال آن و در حضور قاضی شرع جامع الشرایط بوده و در زندان نباشد. بدیهی است چنین شرایطی بسیار نادر خواهد بود.

در مورد رجم اگر با اقرار با شرایطی که ذکر شد ثابت شود، زانی و زانیه باید بتوانند در حال رجم فرار کنند و اگر فرار کردند نباید تعقیب شوند. لذا در جریان «ماعز بن مالک» که با اقرار او نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم زنای محصنه اش ثابت شد، هرچند آن حضرت مایل نبودند اثبات شود و از این رو پس از هر اقراری روی خود را به طرف دیگر بر می گرداندند تا شاید او از ادامۀ اقرار منصرف شود، «ماعز» هنگام اجرای حدّ فرار کرد و شخصی در بین راه به او حمله کرد و سرانجام مردم او را گرفتند و کشتند. هنگامی که خبر به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رسید بسیار ناراحت شدند و فرمودند: چرا او را رها نکردید؟

و سپس فرمودند: اگر او گناه خود را ظاهر نمی کرد و توبه می کرد برای او بهتر بود و آنگاه

دیه او را از بیت المال پرداخت کردند. «1»

«سؤال 4024» کسی در سن کودکی چیزی را دیده و در سن بزرگ سالی شهادت به آن می دهد؛ آیا چنین شهادتی صحیح است یا نه؟

جواب: چنانچه هنگام مشاهدۀ آن چیز، ممیّز بوده باشد شهادتش دربارۀ آن در زمان بلوغ با دارا بودن سایر شرایط پذیرفته است.

«سؤال 4025» اگر کسی با فریب کاری و رشوه، سند ملکی را به نام شخصی زده و آن را ثبت کرده باشد و سپس خودش در دادگاه اعتراف به عمل خود کند؛ آیا اعتراف او کافی و صحیح است؟ و برای ثابت شدن مالکیتِ مالک اصلی، آیا گواهی دو شاهد کافی است؟