رساله استفتائات (منتظری) جلد 3 صفحه 469

جواب: با مرگ، شکستگی ها و جراحاتی که موجب مرگ شده اند زاید بر اصل دیه کامل، دیه ندارند؛ ولی اگر موجب مرگ نشوند هر کدام دیۀ خود را دارند.

«سؤال 4068» مردی در معبر عمومی به منظور پیش گیری از ورود حیوانات به ملک خود اقدام به گذاشتن اشیای خطرناک به صورت عدوانی می کند و تصور او این

است که در این مسیر افراد رفت و آمد نمی کنند. بعد از گذشت مدتی فردی از آن مکان عبور کرده و بر اثر برخورد با این موانع می میرد؛ آیا در این مورد دیه باید پرداخت شود؟ بر فرض ضمان، مسؤول پرداخت خود شخص است یا عاقلۀ او؟

جواب: در مفروض سؤال، قتل شبه عمد بوده و موجب ثبوت دیه بر خود شخص است.

«سؤال 4069» اگر ولیّ دم غایب باشد چه از حیث مکانی که امکان دسترسی به او وجود نداشته باشد و چه به گونه ای که نتواند در ادارۀ امور خود تصرف کند؛ آیا باید منتظر ماند تا زمان حضور شخص غایب و یا این که حاکم شرع به عنوان «ولیّ من لا ولیّ له» اقدام می کند؟ و اگر حاکم اقدام کند آیا اختیارات او همان اختیارات ولیّ دم- از قبیل:

قصاص، عفو معوّض و عفو مجانی- است؟

جواب: اگر ولیّ دم، منحصراً فرد غایب باشد باید تا زمانی که بتواند در امور خود تصرف کند، صبر کنند؛ ولی اگر بعضی از اولیای دم، حاضر و بعضی غایب باشند باید به مسأله 3236 توضیح المسائل عمل شود و اگر ولیّ دم منحصر به غایب مفقود الأثر باشد تا زمانی که احتمال حیات و زنده بودن او می رود، دلیلی بر ولایت حاکم شرع بر حق قصاص یا گرفتن دیه نیست.

«سؤال 4070» اگر اولیای دم به صغیر و مجنون منحصر بوده و ولیّ قهری هم نداشته باشند و ولیّ قهری وصی تعیین نکرده باشد، آیا ولیّ امر مسلمین یا حاکم شرع به عنوان ولیّ آنها شرعاً حق اقدام دارد؟ یا این که تا زمان بلوغ صغیر و افاقۀ مجنون باید منتظر بماند؟ و

آیا حاکم شرع حق عفو مجانی را دارد؟ و یا این که تنها حق قصاص و عفو معوض را دارد؟

جواب: حاکم شرع در فرض مذکور حق قصاص ندارد، بلکه باید صبر کند تا صغیر بالغ شود و مجنون افاقه پیدا کند، مگر در صورتی که مصلحت صغیر در گرفتن