- مقدمۀ ناشر: 1
- [ملاک اجتهاد] 2
- اجتهاد و تقلید 2
- ضرورت تقلید 3
- شناخت اعلم 5
- کیفیت کشف فتوای مجتهد 6
- تقلید در امر رؤیت هلال 7
- محدودۀ فتوای مجتهد 8
- راه کسب اجتهاد 8
- تجزی در اجتهاد 9
- شرایط مجتهد 10
- تقلید از فالاعلم 10
- تقلید در غیر احکام 10
- اصطلاحات توضیح المسائل 11
- [رطوبت مُسریه] 13
- مسائل نجاست و طهارت 13
- بول و غائط 14
- منی 14
- خون 15
- مردار 15
- کافر 16
- احکام متفرقۀ نجاسات 21
- عرق جنب از حرام 21
- برطرف شدن عین نجاست 24
- آب کُر 24
- احکام طهارت 24
- غایب شدن مسلمان 25
- موارد شک در طهارت 25
- احکام تخلی 27
- وسواس در طهارت و نجاست 28
- طهارت و نجاست مسجد 30
- کیفیت وضو 31
- [أحکام وضو] 31
- کیفیت مسح 33
- موالات در وضو 33
- موانع موجود در اعضای وضو 34
- غصبی نبودن آب 35
- موارد وجوب وضو 36
- وضوی ارتماسی 36
- احکام غسل 37
- تیمم 37
- استمناء 39
- احکام حیض 40
- احکام استحاضه 45
- احکام میّت 47
- [نوشتن آیات قرآن و دعا بر کفن] 47
- نبش قبر 47
- احکام شهید 49
- نماز میّت 51
- نماز وحشت 51
- مسائل نماز 52
- رابطۀ خدا با بندگان 52
- [احکام نماز] 52
- اوقات نماز 53
- نمازهای مستحبی 55
- پوشش در نماز 56
- احکام قبله 56
- تکبیره الاحرام 58
- [واجبات نماز] 58
- اذان و اقامه 58
- قرائت 59
- سجده 62
- ذکر 64
- سلام 64
- تشهد 64
- قنوت 65
- تسبیحات اربعه 66
- مبطلات نماز 67
- موارد جواز شکستن نماز 67
- [خلل در نماز] 67
- تعقیبات نماز 67
- شکیات نماز 68
- نماز احتیاط 68
- سجدۀ سهو 68
- [نماز مسافر] 71
- وطن 71
- اعراض از وطن 72
- قصد اقامت 72
- دائم السفر 75
- قضای نماز 77
- [احکام نماز قضا] 77
- قضای نماز والدین 78
- نایب گرفتن برای نماز و روزه 79
- شرایط امام جماعت 85
- [نماز جماعت] 85
- جماعت اهل سنت 88
- نماز جمعه 93
- نماز عید و آیات 93
- تکتُّف در نماز 94
- نماز در اماکن مقدسه 94
- نماز معذور 95
- مسائل روزه 96
- مبطلات روزه 96
- وجوب امساک 98
- قضا و کفارۀ روزه 98
- رؤیت هلال 100
- اعتکاف 101
- تقیه در روزه 101
- روزۀ با حَرَج 102
- روزۀ استیجاری 102
- مسائل خمس 103
- مسائل متفرقۀ روزه 103
- [خمس در زمان پیامبر] 103
- خمس غنائم 103
- متعلق خمس 104
- خمس اتومبیل 107
- خمس بخشش 108
- خمس درآمد و کسب 108
- خمس اجارۀ موقوفه 108
- خمس سرمایه و ترقی قیمت 117
- خمس مهریه و جهیزیه 118
- خمس صدقه 120
- خمس ارث 120
- خمس اموال میّت 121
- خمس هدیه 122
- خمس پس انداز 127
- خمس وام و قرض 131
- خمس خانه و زمین 134
- خمس اسباب منزل 146
- خمس پول حج و عمره 147
- خمس وجوهات و شهریه 149
- پرداخت خمس 149
- مال حلال مخلوط به حرام 154
- خمس معدن 154
- خمس اموال غیر مسلمان 156
- تصرف در مال متعلق خمس 157
- مصرف خمس 158
- تصرف در خمس 158
- مسائل زکات 161
- مصرف وجوهات 162
- زکات فطره 163
- مسائل حج 165
- مسائل حکومتی 171
- اصل اولی و بنای عقلا در معاملات 175
- [برکت در کسب] 175
- مسائل خرید و فروش 175
- ملکیت موقت در خرید و فروش 176
- معاملات، تأسیسی یا امضایی است؟ 176
- معاملات ربوی 177
- قصد در معاملات 177
- رشوه 182
- معاملۀ پول و چک 185
- معاملۀ خانه 187
- معاملۀ زمین 188
- معاملات اینترنتی 194
- قراردادهای شرکت ها 198
- معامله با اجانب 199
- خرید و فروش حق نوآوری 201
- دریافت وجه در مقابل تعلیم قرآن 201
- خرید و فروش بن کارگری 202
- معاملۀ تریاک 202
- خرید و فروش وسایل صوتی و تصویری 202
- بیع سلف 203
- تعیین ثمن و مثمن در بیع 204
- خرید و فروش اعضای بدن 209
- حق دلالی 210
- معاملۀ اوراق بهادار 210
- بیع مضطر 211
- جایزۀ فروشگاه ها 211
- نقد و نسیه 213
- فروش اموال دیگران 214
- قبض و اقباض فضولی 214
- غش در معامله 215
- معامله با ثمن مجهول 215
- خیارات و شرط ضمن عقد 216
- فروش اشیای مجهول المالک 216
- مسائل صلح 223
- مسائل شرکت 225
- مسائل مضاربه 228
- مسائل مزارعه 231
- مسائل اجاره 232
- مسائل سرقفلی 236
- مسائل بیمه 237
- مسائل قرض 243
- [معاملات ظاهری بانک ها] 245
- مسائل بانکی 245
- سپرده گذاری و سود بانکی 248
- وام 249
- فروش حق وام 253
- دیرکرد 254
- کارمزد بانکی 255
- تخلف از قرارداد بانکی 256
- مسائل رهن 258
- مسائل ضمان 260
- مسائل ودیعه 265
- مسائل هبه 266
- مسائل وقف 273
- متصرفات وقف 273
- تصرف در موقوفه برای غیر مورد وقف 278
- تولیت وقف 280
- وقف سهم مشاع 286
- مسائل متفرقۀ وقف 287
- مسائل محجوران 295
- مسائل مشاغل و درآمد 296
- مسائل مسابقات و سرگرمی ها 298
- هنرها 305
- ملاک حرمت غنا 305
- مسائل معاشرت 310
- نگاه و لمس 317
- پوشش و حجاب 318
- تراشیدن ریش 322
- مسائل متفرقه پوشش و حجاب 322
- پیوند اعضا 324
- مسائل پزشکی 324
- تلقیح 325
- کاشتن جنین در رحم زوجه 326
- مرگ مغزی 327
- قصور پزشک 327
- نیاز به ازدواج 328
- مسائل ازدواج و زناشویی 328
- شرایط ازدواج 328
- ولایت پدر در امر ازدواج 329
- اکراه در ازدواج 329
- نکاح سید با غیر سیده 330
- ازدواج صغیره 330
- نکاح در عدّه 331
- عقد فضولی 331
- ازدواج با خنثای مشکل 332
- ازدواج با غیر مسلمان 333
- نکاح با لا ابالی 333
- شرط ضمن عقد 334
- مهریه و شیربها 336
- ازدواج موقت و اذن ولیّ 343
- موانع ازدواج 347
- موارد فسخ عقد 348
- تمکین و نشوز 348
- محرمیّت 350
- حکم عزل 355
- کنترل جمعیت 356
- مسائل ناباروری 356
- وطی به شبهه 356
- نفقه 357
- حق حضانت 360
- عقیقه 363
- مسائل متفرقۀ ازدواج 363
- [اجرای صیغه طلاق غیابی] 370
- مسائل طلاق 370
- طلاق غیابی 373
- وکالت در طلاق 374
- طلاق خلع 377
- احکام عدّه 377
- لعان 378
- مسائل حقوق 380
- حقوق والدین 380
- حقوق زوجین 381
- حقوق فرزند 387
- حقوق معنوی 388
- حقوق کارگران و کارمندان 391
- حقوق شهروندی 393
- حقوق همسایه 396
- حق مالکیت 397
- حقوق اقلیت های مذهبی 397
- احقاق حقوق 399
- حقوق اتباع خارجی 400
- مسائل نذر و قسم 401
- مسائل احیای زمین های موات 407
- مسائل غصب 409
- مسائل لُقطه 416
- اموال مجهول المالک 418
- مسائل سربریدن و شکار حیوانات 419
- مسائل خوردنی ها و آشامیدنی ها 425
- مسائل وصیت 427
- مسائل ارث 437
- مسائل قضاوت 447
- شرایط و صفات قاضی 447
- خطای قاضی 449
- مسائل اقرار و شهادت 450
- هزینۀ دادرسی 452
- مسائل حدود و تعزیرات 453
- [جایگزین کردن مجازات] 453
- حدّ زنا 453
- رجم در قرآن 455
- حدّ سرقت 456
- احکام محارب 456
- احکام مرتد 458
- قسامه 461
- مسائل قصاص و دیات 461
- دیۀ قتل 462
- قتل شبه عمد 465
- آمریت در قتل 465
- قتل عمد 466
- دیۀ قتل 467
- بخشش دیه 470
- پرداخت دیه در ماه های حرام 470
- دیۀ اعضا و جراحت 471
- قصاص اهل کتاب 471
- دیۀ جنین 474
- مسائل دَین 477
- احکام زیارات و عزاداری 479
- مسائل متفرقه 483
زیادی، همراه با جوابشان آمده اند. در باب تقلید هم، تقدم اورعیت بر اعلمیت دلیلی ندارد و چون عمده دلیل بر تقلید، سیرۀ عقلاست؛ سیرۀ عقلا در مسألۀ اختلافی، تقدم نظر اعلم است.
«سؤال 2610» مبنای حضرت عالی در بحث تقلید کتاب «ولایه الفقیه» سیرۀ عقلاست که در هر امری به متخصص آن رجوع می کنند و شارع مقدس این سیره را امضا فرموده است و فرموده اید: «عقلا در کارهایشان تعبّد نیست، بلکه ملاک حصول اطمینان است».
بااین مبنا اگر مقلدی که اهل فضل و تحقیق
است، ولی هنوز به حدّ اجتهاد نرسیده است، به خاطر تحقیق در اطراف یک موضوع فقهی نتوانست به فتوای مرجع خود مطمئن شود که واقعاً حکم خداوند است تکلیفش چیست؟
جواب: مبنای تقلید به نظر این جانب همان است که در سؤال آمده است؛ ولی این که هر کس چند کلمه ای خواند یا شنید بتواند در فتاوای قطعی مجتهد اعلم تشکیک بکند صحیح و منطقی نیست. بلی فرض سؤال در مورد کسی است که واقعاً به قواعد فقهی و مبانی فتوای مجتهد آشنا و نیز اهل تشخیص باشد و وظیفۀ چنین کسی در فرض ذکر شده مراجعه به فتوای مجتهد دیگری است که به فتوای او اطمینان پیدا کرده باشد، یا عمل به احتیاط کند.
شناخت اعلم
«سؤال 2611» بنده مدتی مرجعی را اعلم دانسته و از او تقلید می کردم، اما اکنون فهمیده ام مرجع اعلم شخص دیگری است. آیا اعمالی را که بر طبق فتوای مرجع اولی عمل کرده ام و طبق نظر مرجع جدید باطل است باید دوباره به جا آورم؟
جواب: آنچه به نظر مرجع دوم باطل است باید قضا شود، ولی در نماز اگر ارکان آن به نحو صحیحی انجام شده قضا لازم نیست.
«سؤال 2612» فرموده اید: روش شناخت اعلم فقهاء بدین صورت است که باید دو نفر از اهل خبره شخصی را معرفی کنند، به شرط عدم تعارض توسط دو خبرۀ عادل دیگر و یا این که خود مکلف اهل شناخت باشد و اعلم را بشناسد. اما با توجه به معیارهای مذکور