مجموعه استفتائات مطابق فتاوای حضرت آیت اللّه لعظمی دوزدوزانی تبریزی مدظلّه العالی صفحه 100

ص: 107

اشتباه در محاسبه

سؤال 421) اگر شخصی از جانب یکی از مراجع مجاز به تعیین حساب سال است اما در محاسبات خود اشتباه کند، در نتیجه آنچه از اشخاص وصول می کند، کم یا زیاد شود، و بعداً بفهمد چه وظیفه ای دارد؟

جواب: اگر افراط و تفریط کند، باید تأمین نماید. اگر اضافه گرفته، باید به صاحبش رد کند. اگر نشناسد یا ممکن نباشد، بابت رد مظالم پرداخت کند و اگر کم گرفته آن مقدار را بگیرد.

سؤال 422) کسی که حسابش را این فرد رسیدگی کرده، چه کاری باید بکند؟

جواب: اگر کم تر از مبلغ لازم گرفته باشد، باید پرداخت کند. اگر اضافه داده به حاکم شرع رجوع کند.

عدم امکان محاسبه

سؤال 423) شخصی در بازار است و همه چیز خریداری می کند ولی در عین حال سر سال خمسی ندارد، وقتی از او سؤال می شود چرا سر سال نداری؟ می گوید: «اصلا ً امکان محاسبه این گونه معاملات را ندارم چون خارج از حسابرسی معاملات بازاری است.» باید چه کار کند؟

جواب: اگر واقعاً امکان حسابرسی ندارد، به مقدار متیقّن خمس پرداخت می کند گرچه احتیاط این است به مقداری بدهد که یقین کند ذمّه اش بری شده است.

شأنیت

سؤال 424) شأنیت چیست و ارزش شأنیت افراد چگونه مشخص می شود؟

جواب: در این موارد ملاک عرف است.

سؤال 425) آیا صرف این که در شأن شخص تاجر آن است که دو خانه یا ماشین داشته باشد، کفایت می کند یا این که در شأنیت باید احتیاج فعلی را در نظر گرفت؟

جواب: در شأن احتیاج معتبر نیست.