مجموعه استفتائات مطابق فتاوای حضرت آیت اللّه لعظمی دوزدوزانی تبریزی مدظلّه العالی صفحه 160

ص: 167

جواب: بلی صحیح است بنابر اظهر.

سؤال 725) دو نفر به شرح زیر قرار معامله می نمایند: فروشنده (بافنده فرش) به خریدار پیشنهاد می کند یک قطعه فرش به مشخصات معین اعم از مساحت، رنگ، نقشه و غیره به مدت شش ماه بافته و به خریدار تحویل دهد، مشروط بر این که فرضاً قیمت فرش که مبلغ ششصد هزار تومان تعیین شده، یک ثلث آن را موقع شروع فرش به فروشنده بدهد و یک ثلث را پس از بافتن نصف فرش و یک ثلث آخر را بعد از اتمام فرش و موقع تحویل آن به فروشنده بدهد. آیا معامله صحیح است؟

جواب: معامله در فرض مذکور، بیع سلف است و در آن شرط است که ثمن در مجلس قبض شود. اگر مقداری را نقداً قبض نماید، معامله نسبت به آن مقدار صحیح و در باقی باطل است. در این صورت فروشنده جهت تبعض صفقه اختیار فسخ دارد. در مورد سئوال چون در حین معامله ثمن هیچ پرداخت نشده، معامله باطل می باشد. با رضایت طرفین می تواند بایع در ثمن و مشتری در مثمن تصرف کند.

فرار از ربا

سؤال 726) در عرف بازار رسم است که مواد اولیه را به کارخانه ها داده و هم وزن آن مواد ساخته شده می گیرند و اجرت آن را می پردازند مثلاً دو تن شمش آلومنیوم می دهند و هم وزن آن ظروف ساخته شده می گیرند و اجرت ساخت را می پردازند. حکم چنین خرید و فروشی را بیان فرمایید و در صورت عدم جواز راه خلاصی از مشکل را تبیین کنید.

جواب: در این گونه معاملات چون ربا لازم می آید،معامله باطل است. برای رهایی از ربا می توان چیزی غیر از جنس مورد معامله را به طرف ناقص ضمیمه کرد، مانند این که یک تن شمش آلومنیوم را به علاوه یک میلیون در مقابل یک تن مواد ساخته شده به اضافه یک کیلو مس و یا چیز دیگری معاوضه کنند. می شود به جای یک کیلو مس، پول قرار دهند مثلاً پنجاه هزار تومان پول ضمیمه نمایند.