مجموعه استفتائات مطابق فتاوای حضرت آیت اللّه لعظمی دوزدوزانی تبریزی مدظلّه العالی صفحه 171

ص: 178

مضاربه

مضاربه بانک

سؤال 757) حکم مضاربه ی بانکی چیست؟

جواب: این گونه مضاربه ها اشکال دارد که اشاره می¬کنیم:

الف) در مضاربه باید خسارت از صاحب مال باشد ولی در مضاربه¬ی بانکی این حالت وجود ندارد بلکه هیچ وقت مالک خسارات را از بانک قبول نمی¬کند. براین اساس این¬گونه مضاربه به قرضی بر می گردد که سود آن حرام است.

ب) در مضاربه ها شرط است که منفعت با عامل به نسبت تقسیم شود، مثلا بگویند سود بالمناصفه (پنجاه به پنجاه) بین عامل و صاحب مال تقسیم می¬شود در حالی¬که در معاملات بانکی می گویند مثلا هجده درصد سود برای صاحب مال است که بدون اشکال نیست و به ربا شباهت دارد.

ج) بسا بانک ها با پول مردم، خودشان تجارت نمی کنند بلکه به شخص ثالث داده، با او مضاربه می کنند مثلا مقداری پول به بانک مرکزی با سود هجده درصد می دهند، در حالی که در این کار مجاز نیستند. گذشته از آن، پول کدام صاحب پول به بانک مرکزی داده می شود و سود آن چطور به همه مشتری ها برابر داده می شود؟ اگر پول همه است که متصور نیست و خارجیت ندارد.

د) بانک¬ها با پول مشتری ها تجارت نمی کنند. ای بسا برای خود ساخت و ساز می کنند یا در پروژه های مختلف سرمایه گذاری می نمایند و یا دیر کرد می گیرند که در تمام بانک ها مرسوم است و ربا می باشد و هیچ راه حلی برای آن قابل تصور نیست یا به باغ ها و مزارع وام می دهند و سود می گیرند. آیا به عنوان خرید از صاحبان باغ است یا به عنوان مساقات و مزارعه است یا نوع دیگر؟ هر کدام باشد، بدون اشکال نیست چون مزارعه و مساقات تجارت نیست