مجموعه استفتائات مطابق فتاوای حضرت آیت اللّه لعظمی دوزدوزانی تبریزی مدظلّه العالی صفحه 182

ص: 189

قرض و ربا

قرض به شرط اضافه یا کم

سؤال 797) اگر کسی چیزی را قرض بدهد و شرط کند که جنس دیگری را به او به کم تر از قیمتش بفروشد یا جنسی را به بیش تر از قیمتش از او بخرد، آیا این کار صحیح است؟

جواب: این قرض صحیح نیست و ربا است. بلی اگر قرض گیرنده جنس را به قرض دهنده به کم تر از قیمیت بفروشد یا به زیادتر بخرد و شرط کند که به او مقداری قرض بدهد، مانعی ندارد اگرچه نتیجه یکی است.

سؤال 798) اگر کسی قرض بگیرد و شرط اضافه کند، آیا این کار صحیح است؟

جواب: آن چه صحیح نیست، شرط اضافه به نفع قرض دهنده است. پس اگر شرط اضافی به گیرنده قرض باشد، مانعی ندارد. مثلا اگر تاجری برات (حواله) بدهد و شرط اضافی کند، برای برات دهنده حرام می شود، ولی اگر شرط اضافی از برات دهنده باشد، برای برات گیرنده مانع ندارد. مثل این که علی صد هزار تومان به تاجری بدهد و بگوید: نود هزار تومان در شهر دیگر به محمد بدهد، این شرط مانعی ندارد ولی اگر صد هزارتومان بدهد و شرط کند که صد و ده هزار تومان در شهر دیگری به محمد بدهد، حرام می¬باشد.

سؤال 799) شخصی به دیگری مبلغی را قرض می¬دهد و شرط می¬کند که مثلا دو ماه دیگر جنس معیّنی را به قیمت ارزان تر حساب نماید. آیا این معامله صحیح است؟

جواب: اشکال دارد، بلکه جایز نیست.

سؤال 800) شخصی دارای حساب بانکی است و پول نیاز دارد و ناچار است از کسی قرض بگیرد. آیا جایز است مبلغ مورد نیاز را به صورت یک ساله از طرف مقابل به مبلغی زیاد تر بخرد و در برابر آن چک یک سال بعد را بدهد؟

جواب: جایز نیست.