مجموعه استفتائات مطابق فتاوای حضرت آیت اللّه لعظمی دوزدوزانی تبریزی مدظلّه العالی صفحه 88

ص: 94

خمس

دلیل خمس

سؤال 364) خمس در منافع ریشه قرآنی دارد؟ چون برخی می گویند آیه فقط خمس غنائم جنگی را واجب کرده است.

جواب: بلی آیه شریفه و اعملوا انما غنتم من شیئ فان للّه خمسه .. در مورد غنائم جنگی نازل شده ولی مورد، سبب تخصیص نیست و غُنم مرادف ربح است که به معنی فایده و سود است. در روایات امامان معصوم: غنیمت را این گونه تفسیر نموده اند: «واللّه هی الإفاده یوماً بیوم»(1)

گرفتن خمس توسط پیغمبر

سؤال 365) در صورتی که غنیمت شامل مطلق منافع و سود است، آیا پیامبر اسلام(ص)در غیر غنائم جنگی از کسی خمس گرفته یا امر به دادن خمس از غیر غنائم جنگی فرموده؟

جواب: بلی خود اهل سنت در کتاب های معتبرشان مواردی نقل کرده اند که پیامبر(ص)به پرداخت خمس از غیر غنائم جنگی مثل معدن، گنج و غوص دستور فرموده که در دو بخش به آن ها اشاره می کنیم: یکی دستورات پیامبر(ص)، دومی نامه ها؛

الف) بخش دستورات: بخاری و مسلم و ترمذی نقل کرده اند که جماعت عبد قیس: خدمت حضرت شرفیاب شدند و عرض داشتند: از ترس کفّار قبیله مضر فقط در ماه های حرام می توانیم بیرون آمده و خدمت شما برسم دستوراتی به ما بده که با عمل به آن ها به بهشت برویم. پیامبر9 آن ها را به نماز و روزه و زکات و خمس امر کرد. مسلّم است غنیمت جنگی مراد نیست چون قادر به جنگ نبودند. صحیح مسلم، ج 1، ص 35؛ صحیح