استفتائات قضایی : مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی و جزایی از حضرت آیت الله العظمی سید محمّد صادق روحانی (مدّظلّه العالی) صفحه 110

ص:131

16 - بانک و بیمه

اخذ سود توسط بانک با اشکال در بازپرداخت اقساط وام ها

212: بانک یا مؤسسه های مالی - اعتباری تحت عناوین عقود اسلامی، تسهیلاتی را در اختیار مردم قرار می دهند؛ هرگاه وام گیرندگان در بازپرداخت اقساط دچار مشکل شوند و اقساط آن را پرداخت نکنند، بانک ها از وام های باقیمانده در دست مردم به صورت مرتب سود دریافت می کنند، مثلاً شخصی دو میلیون تومان اخذ می کند و هیچ یک از اقساط آن را به مدت ده سال نمی پردازد. بانک بابت اصل دو میلیون تومان و سودهایی که در این ده سال به آن تعلق گرفته است هفتاد میلیون تومان مطالبه می کند؛ حکم اخذ سود به نحو مذکور از نظر تکلیفی و وضعی چگونه است؟

ج: باسمه جلت اسمائه

زیاده در پرداخت وام ربا است و حرام، و همان سودی هم که بانک از وام گیرنده می گیرد ربا و حرام است مگر به نحو دیگری از قبیل اباحه معوض باشد که هیچ کدام از عمل ربا نیست و حلال است.

ماهیت حساب های بانکی از نظر اسلام

213: درباره ماهیت حساب های بانکی از نظر اسلام؛ بفرمایید:

الف: آیا در بانک ها اعتبار و ارزش قراردادی پول به نام اشخاص ثبت و جابجا می شود یا به عین اسکناس اجازه در تصرف داده می شود؟

ج: باسمه جلت اسمائه

ممکن است به عین اسکناس اجازه تصرّف داده شود، یا به این که صاحب پول به بانک قرض بدهد یا بفروشد، یا آن که پولش را به بانک اباحه کند ولو این که بانک آن را تملک کند و به دیگری بدهد و اباحه معوض باشد، یا آن که صاحب پول، پول را به شکل امانت و ودیعه در بانک بگذارد و اجازه دهد در آن تصرف کند، نهایت آن که اجازه تصرف ناقل مجانی نیست، بلکه در مقابل عوض است.