استفتائات قضایی : مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی و جزایی از حضرت آیت الله العظمی سید محمّد صادق روحانی (مدّظلّه العالی) صفحه 28

ص:49

صورت عقد بیع باطل است یا قابل فسخ؟ و آیا فروشنده، ولایت در فسخ معامله را پیدا خواهد نمود یا آنکه عدم وجود ثمن (دو قطعه زمین مزبور) به صحت عقد بیع، خدشه وارد نخواهد ساخت و فقط خریدار بایست ثمن المثل و یا بدل المثل را پرداخت نماید؟

ج: باسمه جلت اسمائه

معامله باطل است چون ثمن ندارد و اگر صحیح باشد فروشنده خیار فسخ دارد، ولی صحیح نیست.

حق مطالبه باقی مانده ثمن المعامله به قیمت عادلانه در بیع منجّز و بلاقید و شرط

46: قطعه زمینی به مساحت 5000 مترمربع بر اساس قیمتی که متبایعان به آن تراضی و توافق نموده اند (هر متر مربع 500 هزار ریال) در معرض بیع و شراء قرار گرفته است. مبیع (یعنی زمین مورد بیع) کلا و ثمن المعامله (یعنی قیمت زمین) بعضاً قبض و اقباض گردیده است؛ آیا در صورتی که:

الف: عقد بیع به طور مطلق و منجّز و بلاقید و شرط منعقد شده باشد، فی المثل تحقّق عقدالبیع به تأدیه کلّ ثمن المعامله مشروط و معلق نشده باشد.

ب: کلّ مبیع به خریدار تسلیم و اقباض و قسمتی از ثمن نیز به فروشنده تأدیه شده باشد مال مبیع از ملکیت فروشنده خارج و در حقّیت و ملکیت خریدار قرار و استقرار پذیرفته باشد.

به عبارت صریح تر یعنی در فرضی که عقدالبیع با رعایت جامع جمیع شروط معتبره، مؤثره در صحت معامله منعقد گردیده باشد، آیا شرعاً برای فروشنده جائز است که باقیمانده ثمن المعامله را به قیمت عادله از خریدار اخذ نماید یا آنکه از منظر شرع انور لازم الاتّباع چنین امری جائز و سائغ نبوده و مورد از مصادیق اکل مال غیر به باطل محسوب است؟