استفتائات قضایی : مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی و جزایی از حضرت آیت الله العظمی سید محمّد صادق روحانی (مدّظلّه العالی) صفحه 286

ص:307

وصیت مجنی علیه در مورد تبدیل قصاص به دیه یا مصالحه یا عفو جانی

506: در صورتی که مجنی علیه از زنده ماندن خود مأیوس شده باشد؛ بفرمایید:

آیا می توان در مورد تبدیل قصاص نفس به دیه یا مصالحه یا عفو جانی وصیت نماید؟ آیا چنین وصیتی نافذ خواهد بود؟

ج: باسمه جلت اسمائه

چنان چه وصیت به نتیجه کند و بگوید جانی دیه بدهد یا عفو شود، این وصیت غیر مشروع است و نافذ نیست. اگر وصیت به فعل بکند و بگوید ورثه با جانی مصالحه کنند، یا او را عفو کنند یا مصالحه کنند، آن وصیت نافذ است.

وجوب تنصیف ارش زن در موارد مازاد بر ثُلْث کلّ دیه

507: با توجه به این که دیه زن در جایی که بیش از ثلث کل دیه باشد، به نصف تقلیل می یابد؛ بفرمایید:

اگر مقدار ارش، بیش از ثلث کل دیه باشد، آیا به نصف تقلیل می یابد؟ (مثلا در جایی که کل دیه 5 میلیون تومان است، ارش 2 میلیون تومان برآورد شده است)

ج: باسمه جلت اسمائه

بلی تقلیل به نصف می یابد؛ زیرا دیه اعم است از مقدّر و غیر مقدّر که از آن تعبیر به ارش می شود. کما این که فقها به این معنی در فروع مختلفه تصریح نموده اند. به علاوه در بعضی روایات دارد: «جراحات النساء علی النصف من جراحات الرجال فی کلّ شئ».

ماهیت دیه به عنوان مجازات یا جبران خسارت

508: درباره ماهیت دیه بفرمایید:

الف: آیا جعل دیه از طرف شارع مقدس به عنوان مجازات بوده یا نوعی خسارت تلقی شده است؟

ب: آیا عمد، شبه عمد یا خطای محض بودن جنایت در پاسخ به سؤال فوق تأثیری دارد؟