استفتائات قضایی : مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی و جزایی از حضرت آیت الله العظمی سید محمّد صادق روحانی (مدّظلّه العالی) صفحه 290

ص:311

مالکیت تفاضل دیه

514: هنگامی که قصاص قاتل مشروط به ردّ فاضل دیه از سوی اولیای دم باشد، بفرمایید:

الف: فاضل دیه حق چه کسی است؟ (قاتل یا ورثه وی)

ج: باسمه جلت اسمائه

در روایات فاضل دیه دستور داده شده است، که به اهل قاتل داده شود، نه خود او، ظاهر این است که آن هم مانند اصل دیه مال ورّاث است.

ب: در صورتی که حق قاتل باشد آیا می تواند از حق خویش گذشت کند؟

ج: باسمه جلت اسمائه

گذشت او مانند گذشت از اصل دیه است که در زمان حیات، چون ملک او نیست نمی تواند گذشت کند. بلی می تواند که وصیت کند که گذشت بشود، بعد از موت که چنان چه کم تر از ثلث مال او باشد نافذ، والا موقوف بر اجازه ورثه است.

ج: آیا انگیزه قاتل در حکم فوق تأثیری دارد؟ (مثل محروم کردن ورثه از دیه یا خروج از بلاتکلیفی و نجات از زندان، یا هنگامی که اولیای دم به دلیل اعسار قادر به پرداخت فاضل دیه نیستند و از طرف دیگر نه حاضر به دریافت دیه هستند و نه قاتل را عفو می کنند.)

ج: باسمه جلت اسمائه

در این حکم انگیزه قاتل هر چه باشد تأثیر ندارد. والله العالم.

عدم توانایی پرداخت تفاضل دیه

515: در موارد پرداخت فاضل دیه؛ چنان چه اولیای دم علی رغم اصرار بر قصاص، قدرت پرداخت فاضل دیه را نداشته باشند و از طرفی به طور عادی نیز امیدی به تمکّن آنان در آینده نباشد، بفرمایید:

الف: آیا در این گونه موارد قصاص به طور قهری به دیه تبدیل می شود؟