استفتائات قضایی : مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی و جزایی از حضرت آیت الله العظمی سید محمّد صادق روحانی (مدّظلّه العالی) صفحه 362

ص:383

نقض عهد نمودند، بعد از آن آیه برائت از مشرکین نازل شد. متأسفانه بعضی به این آیه استدلال نموده اند بر... بنابراین باید محبوسین را بر حسب قرارداد تحویل داد و اما حبس ایرانیان چنان چه در معاهده چنین است که باید حبس در ایران بشوند (که خیال می کنم چنین نیست) باید حکم اجرا شود، و الا آن حکم، قابل اجرا در حکوت اسلامی نیست. و چنان چه کاری که سبب حبس آنها در کشور دیگر شده است جرم محسوب می شود. معامله با آنها مانند معامله با سایر مجرمین است، در صورتی که از حقوق الناس باشد با مطالبه من له الحق محاکمه خواهند شد و اگر از قبیل حق الله باشد حاکم شرعی باید او را محاکمه کند و به وظیفه خود عمل کند.

موارد اجرای قاعده قرعه

638: با توجه به جریان قاعدۀ قرعه در شبهات موضوعیه؛ بفرمایید:

الف: آیا این قاعده به امور حقوقی اختصاص دارد یا شبهات موضوعیه در امور جزایی را نیز دربرمی گیرد؟ (به عنوان مثال در موردی که علم اجمالی به وجود قاتل بین دو یا چند نفر باشد، آیا می توان با تمسک به قرعه حسب مورد، حکم قصاص یا دیه را اجرا نمود)؟

ب: در فرض جریان این قاعده در امور جزایی، آیا در تمام ابواب حدود، قصاص، دیات و تعزیرات جاری است یا به باب خاصی از جزاییات اختصاص دارد؟

ج: باسمه جلت اسمائه

قاعده قرعه را در 2 مورد می توان اعمال نمود. یکی مورد تزاحم حقوق که وظیفه خاصی در آن مورد تعیین نشده باشد و احتیاط هم ممکن نباشد. دومی مورد تعارض بینتین بعد فرض عدم مرجّحات منصوصه.

اما مورد علم اجمالی به وجود قاتل بین دو نفر، چنان چه هر دو منکر قتل باشند و بینه هم بر قاتل بودن هیچ کدام نباشد، لوث هم نباشد که مورد قسامه شود، قصاص ساقط است و دیه به نظر من بالمناصفه