استفتائات قضایی : مجموعه پرسش و پاسخ های حقوقی و جزایی از حضرت آیت الله العظمی سید محمّد صادق روحانی (مدّظلّه العالی) صفحه 38

ص:59

شرط غرامت در صورت مستحق للغیر درآمدن مبیع یا ثمن

65: طرفین در ضمن عقد بیع شرط می کنند هر گاه مبیع و یا ثمن مال کس دیگری باشد؛ آن مبلغ قید شده را به طرف دیگر به عنوان غرامت بدهند، آیا این شرط واجب الوفاء است یا خیر؟

ج: باسمه جلت اسمائه

معلوم نیست شرط مذکور لازم الوفاء باشد، زیرا در صورت تبیین این که أحد العوضین مال غیر متبایعین است؛ قهراً معامله باطل می شود. بنابراین، شرط در ضمن معامله نیست و شرط ابتدایی لازم الوفاء نمی باشد.

فروش مبیع با ثمن نقد به مبلغ زیادتر

66: اگر شخصی جنسی را نقداً بخرد بعد از مدتی به خود صاحب جنس به مبلغ زیادتر بفروشد و اگر همین موضوع در ضمن عقد بیع، شرط شود، آیا لازم الوفاء است؟ و در صورت عدم فروش خریدار آیا صاحب اول جنس، خیار فسخ دارد و در این گونه معاملات ثمن و مثمن باید موجود باشد و قبض و اقباض لازم است یا خیر؟

ج: باسمه جلت اسمائه

فروش چیزی که نقداً خریده است به مبلغی زیادتر، اگر در بیع اول شرط نکنند صحیح است و با شرط، باطل است؛ و در فرض صحت، چنانچه قبض نشده باشد، معامله صحیح، ولی مکروه است.

خرید و فروش چک

67: خرید و فروش چک به طور مطلق چه حکمی دارد؟ و همین طور آیا کم کردن چکی که انسان بابت طلب خود از دیگری دارد جایز است و می تواند آن را به کمتر از مقدار طلب، به شخص بدهکار یا شخص دیگر بفروشد؟

ج: باسمه جلت اسمائه

فروش چک به قیمت مساوی اشکال ندارد لکن فروش آن به قیمت کمتر یا بیشتر از ارزش آن اشکال دارد و جایز نیست.