رساله توضیح المسائل مطابق با فتاوای حضرت آیه‌الله العظمی آقای حاج سید محمد حسینی شیرازی (ره) صفحه 13

غسلهاي واجب

مسأله 391: غسلهاي واجب، هفت غسل ميباشد: اول: غسل جنابت، دوم: غسل حيض. سوم: غسل نفاس. چهارم: غسل استحاضه. پنجم: غسل مسّ ميّت. ششم: غسل ميّت. هفتم: غسلي كه بر اثر نذر، قسم و مانند آن واجب ميشود. احكام جنابت مسأله 392: انسان با دو چيز جنب ميشود، اول: جماع (نزديكي و مقاربت). دوم: بيرون آمدن مني، چه در خواب باشد يا در بيداري، كم باشد يا زياد، با شهوت باشد يا بيشهوت، با اختيار باشد يا بياختيار. مسأله 393: اگر رطوبتي از انسان خارج شود و نداند مني است يا بول و يا غير آن، چنانچه با شهوت و جستن بيرون آمده و بعد از بيرون آمدن، بدن سست شده، آن رطوبت حكم مني دارد. و اگر هيچ يك از اين سه نشانه يا بعضي از آنها را نداشته باشد، حكم مني ندارد، ولي در بيمار لازم نيست آن آب، با جستن بيرون آمده باشد، بلكه اگر با شهوت بيرون آيد و در موقع بيرون آمدن، بدن سست شود، در حكم مني است. مسأله 394: اگر از مردي كه بيمار نيست، آبي خارج شود كه يكي از سه نشانه اي را كه در مسألهٴ پيش گفته شد، داشته باشد و نداند نشانه هاي ديگر را داشته يا نه، چنانچه پيش از بيرون آمدن آن آب، وضو داشته بنا بر احتياط غسل كند و كافي خواهد بود. و اگر وضو نداشته، احتياطا بايد غسل كند و بنا بر احتياط واجب وضو نيز بگيرد. مسأله 395: مستحب است انسان، بعد از بيرون آمدن مني بول كند. و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتي از او بيرون آيد كه نداند مني است يا رطوبت ديگر، حكم مني دارد. مسأله 396: اگر انسان جماع كند و به اندازهٴ ختنه گاه يا بيشتر داخل شود، در زن باشد يا در مرد، در قبل باشد و يا دبر، بالغ باشد يا نابالغ، اگرچه مني بيرون نيايد، هردو جنب ميشوند. مسأله 397: اگر شك كند به مقدار ختنه گاه داخل شده يا نه، غسل براو واجب نيست. مسأله 398: اگر حيواني را وطي كند، يعني با او نزديكي نمايد و مني از او بيرون آيد، غسل تنها كافي است. و اگر مني بيرون نيايد، چنانچه پيش از وطي، وضو داشته غسل تنها كافي است و اگر وضو نداشته، بنا بر احتياط واجب بعد از غسل، وضو نيز بگيرد. مسأله 399: اگر مني ازجاي خود حركت كند و بيرون نيايد، يا انسان شك كند مني از او بيرون آمده يا نه، غسل بر او واجب نيست. مسأله 400: كسي كه نميتواند غسل كند ولي تيمّم برايش ممكن است، بعد از داخل شدن وقت نماز نيز ميتواند با همسر خود نزديكي كند. مسأله 401: اگر در لباس خود مني ببيند و بداند از خود اوست و براي آن غسل نكرده، بايد غسل كند و تنها نمازهايي را كه يقين دارد بعد از بيرون آمدن آن مني خوانده، قضا كند، ولي نمازهايي را كه احتمال ميدهد، بعد از بيرون آمدن آن مني خوانده، لازم نيست قضا نمايد. چيزهايي كه بر جنب حرام است مسأله 402: بر جنب پنج چيز حرام است، اول: رساندن جايي از بدن به خط قرآن، يا به اسم خدا و همچنين اسم پيامبران، امامان و حضرت زهرا(عليهم السلام) بنا بر احتياط واجب. دوم: رفتن در مسجد الحرام و مسجد پيامبر(ص) اگرچه از يك در داخل و از در ديگر خارج شود. سوم: توقّف در مساجد ديگر و همچنين حرم امامان(عليهم السلام)، ولي اگر از يك در داخل و از در ديگر خارج شود، يا براي برداشتن چيزي برود اشكال ندارد. چهارم: داخل شدن در مسجد به قصد گذاشتن چيزي در آن، بلكه بنا بر احتياط واجب گذاشتن چيزي در آن اگرچه بدون داخل شدن نيز باشد، حرام است. پنجم: خواندن سوره اي كه سجدهٴ واجب دارد و آن چهار سوره است: سورهٴ سي و دوم قرآن (السجدة). سورهٴ چهل و يكم (فصّلت). سورهٴ پنجاه و سوم (النجم) سورهٴ نود و ششم (العلق) و بنا بر احتياط اگر يك حرف از اين چهار سوره را نيز بخواند حرام است. چيزهايي كه بر جنب مكروه است مسأله 403: برجنب نه چيز مكروه است: اول و دوم: خوردن و آشاميدن، ولي اگر وضو بگيرد يا دستها را بشويد مكروه نيست. سوم: خواندن بيشتر از هفت آيه، از سوره هايي كه سجدهٴ واجب ندارد. چهارم: رساندن جايي از بدن به جلد، حاشيه و بين خطهاي قرآن. پنجم: همراه داشتن قرآن. ششم: خوابيدن، ولي اگر وضو بگيرد يا به جهت نداشتن آب، به جاي غسل تيمّم كند مكروه نيست. هفتم: خضاب كردن به حنا و مانند آن. هشتم: ماليدن روغن به بدن. نهم: جماع كردن بعد از محتلم شدن، يعني بيرون آمدن مني در خواب. چند مسأله مسأله 404: غسل جنابت به خودي خود مستحب است، ولي براي خواندن نماز و مانند آن واجب ميشود، امّا براي نماز ميّت، سجدهٴ شكر و سجده هاي واجب قرآن غسل جنابت لازم نيست، اگرچه براي نماز ميّت احتياط مستحب است. مسأله 405: لازم نيست در وقت غسل، نيّت كند كه غسل واجب يا مستحب ميكنم، بلكه اگر فقط به قصد قربت، يعني انجام فرمان خداوند، غسل كند كافي است. مسأله 406: اگر يقين كند وقت نماز شده و نيّت غسل واجب كند سپس معلوم شود كه پيش از وقت غسل كرده، غسل او صحيح است. مسأله 407: غسل واجب يا مستحب را، به دو صورت ميتوان انجام داد: 1 ـ ترتيبي 2 ـ ارتماسي: غسل ترتيبي مسأله 408: در غسل ترتيبي بايد به نيّت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست، بعد طرف چپ بدن را بشويد. و اگرعمدا يا از روي فراموشي، يا بر اثر ندانستن مسأله به اين ترتيب عمل نكند، غسل او باطل است و چنانچه طرف چپ را مقدّم داشته بنا بر احتياط واجب، دوباره غسل كند. مسأله 409: نصف ناف و نصف عورت را، بايد با طرف راست بدن و نصف ديگر را با طرف چپ بشويد و بهتر است تمام ناف و عورت، با هردو طرف شسته شود. مسأله 410: براي آنكه يقين كند، هرسه قسمت يعني سر و گردن، طرف راست و طرف چپ را كاملاً غسل داده، هر قسمتي را كه ميشويد مقداري از قسمتهاي ديگر را نيز با آن قسمت بشويد، بلكه بنا بر احتياط مستحب طرف راست گردن را، با طرف راست بدن و طرف چپ گردن را، با طرف چپ بدن نيز بشويد. مسأله 411: اگر بعد از غسل بفهمد جايي از بدن را نشسته و نداند كجاي بدن است بايد دوباره غسل كند. مسأله 412: اگر بعد از غسل بفهمد، مقداري از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار كافي است و لازم نيست دوباره غسل كند. و اگر از طرف راست باشد بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشويد. مسأله 413: اگر پيش از تمام شدن غسل، در شستن مقداري از طرف چپ شك كند، شستن همان مقدار كافي است، ولي اگر در شستن مقداري از طرف راست شك كند، بنا بر احتياط واجب بايد بعد از شستن آن مقدار، طرف چپ را نيز بشويد. و اگر در شستن مقداري از سر و گردن شك كند، بنا بر احتياط واجب بايد بعد از شستن آن، دوباره طرف راست و طرف چپ را بشويد. غسل ارتماسي مسأله 414: در غسل ارتماسي بايد آب در يك لحظهٴ عرفي، تمام بدن را بگيرد، پس اگر به نيّت غسل ارتماسي در آب فرو رود، چنانچه پاي او روي زمين باشد بايد از زمين بلند كند. مسأله 415: در غسل ارتماسي لازم نيست هنگامي نيّت كند كه مقداري از بدن بيرون آب باشد، بلكه اگر تمام بدن زير آب باشد ميتواند نيّت كند. مسأله 416: اگر بعد از غسل ارتماسي بفهمد، به مقداري از بدن آب نرسيده، چه جاي آن را بداند يا نداند، بايد دوباره غسل كند. مسأله 417: اگر براي غسل ترتيبي وقت ندارد و براي ارتماسي وقت دارد، بايد غسل ارتماسي كند. مسأله 418: كسي كه روزهٴ واجب گرفته يا براي حج و يا عمره احرام بسته، نميتواند غسل ارتماسي كند، ولي اگر از روي فراموشي غسل ارتماسي كند صحيح است. احكام غسل كردن مسأله 419: در غسل ارتماسي بايد تمام بدن پاك باشد، ولي در غسل ترتيبي پاك بودن تمام بدن لازم نيست. و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتي را پيش از غسل دادن آن قسمت، آب بكشد كافيست. مسأله 420: كسي كه از حرام جنب شده و چنانچه با اب گرم غسل كند عرق ميكند، لازم نيست با اب سرد غسل نمايد گرچه بهتر است. و اگر آب سرد پيدا نكند يا براي او ضرر داشته باشد، بنا بر احتياط مستحب در بيرون آب غسل ترتيبي نكند بلكه غسل ارتماسي كرده يا بعد از آنكه تمام بدن زير آب رفت و نيّت غسل ترتيبي كند و به نيّت سر وگردن، بدن را حركت دهد، سپس يك مرتبه به نيّت طرف راست و مرتبهٴ ديگر به نيّت طرف چپ بدن را حركت دهد. مسأله 421: اگر در غسل به اندازهٴ بسيار كمي از بدن شسته نشود، غسل باطل است، ولي شستن جاهايي كه ديده نميشود، مثل داخل گوش و بيني، واجب نيست. مسأله 422: جايي را كه شك دارد از ظاهر بدن است يا از باطن آن، بنا بر احتياط آن را بشويد. مسأله 423: اگر سوراخ جاي گوشواره و مانند آن، به قدري گشاد باشد كه داخل آن ديده شود، بنا بر احتياط بايد آن را شست و اگر ديده نشود، شستن داخل آن لازم نيست. مسأله 424: چيزي را كه مانع رسيدن آب به بدن است، بايد برطرف كند و اگر پيش از آنكه يقين كند برطرف شده، غسل نمايد و بعد معلوم شود كه بر طرف نشده بود، غسل او باطل است. مسأله 425: اگر هنگام غسل شك عقلايي كند، چيزي كه مانع از رسيدن آب باشد در بدن او هست يا نه، بايد بررسي كند تا مطمئن شود مانعي نيست. مسأله 426: در غسل بايد موهاي كوتاهي را كه جزو بدن حساب ميشود، بشويد و شستن موهاي بلند واجب نيست، بلكه اگر آب را طوري به پوست برساند كه موهاي بلند، تر نشود، غسل صحيح است، اما اگر رساندن آب به پوست، بدون شستن آنها ممكن نباشد، بايد آنها را بشويد تا آب به بدن برسد. مسأله 427: تمام شرطهايي كه براي صحيح بودن وضو گفته شد، مانند پاك بودن آب و غصبي نبودن آن، در صحيح بودن غسل نيز شرط است، ولي در غسل لازم نيست بدن را از بالا به پايين بشويد و نيز در غسل ترتيبي لازم نيست بعد از شستن هر قسمت فورا قسمت ديگر را بشويد، بلكه اگر بعد از شستن سر و گردن، مقداري صبر كند و بعد طرف راست را بشويد و بعد از مدّتي طرف چپ را بشويد، اشكال ندارد. مسأله 428: كسي كه نميتواند از بيرون آمدن بول و غايط خودداري كند، اگر به اندازه اي كه غسل كند و نماز بخواند، بول و غايط از او بيرون نميايد، بايد تمام غسل را فورا انجام دهد و بعد از غسل فورا نماز بخواند. و همچنين است حكم زن مستحاضه كه بعد گفته ميشود. مسأله 429: كسي كه قصد دارد پول حمامي را ندهد، يا بدون اينكه بداند حمامي راضي است، بخواهد نسيه بگذارد و حمامي راضي نباشد، غسل او باطل است. مسأله 430: اگر حمامي راضي باشد كه پول حمام نسيه بماند، ولي كسي كه غسل ميكند قصدش اين باشد كه طلب او را ندهد، يا از مال حرام بدهد غسل او اشكال دارد. مسأله 431: اگر بخواهد پول حرام يا عين پولي كه خمس آن را نداده به حمامي بدهد، غسل او باطل است مگر حمامي راضي باشد كه غسل، بيمقابل و بدون اجرت و يا كمتر از اجرت كامل واقع شود. مسأله 432: اگر شك كند غسل كرده يا نه، بايد غسل كند، ولي اگر بعد از غسل شك كند غسل او درست بوده يا نه، لازم نيست دوباره غسل نمايد. مسأله 433: اگر در بين غسل جنابت، حدث اصغر از او سرزند، مثلاً بول كند، غسل را تمام نمايد و بعد از آن بايد وضو بگيرد. و بنا بر احتياط مستحب پس از اتمام غسل، دوباره نيز به قصد آنچه بر ذمّهٴ اوست غسل نمايد. مسأله 434: اگر به خيال اينكه به اندازهٴ غسل و نماز وقت دارد، براي نماز غسل كند، چنانچه بعد از غسل به اندازهٴ خواندن يك ركعت يا بيشتر وقت داشته باشد، غسل او صحيح است و همچنين اگر كمتر از يك ركعت وقت داشته باشد، مگر در صورتي كه به نحو تقييد غسل كرده باشد. مسأله 435: كسي كه جنب شده اگر شك كند غسل كرده يا نه، نمازهايي را كه خوانده صحيح است، ولي براي نمازهاي بعد بايد غسل كند. مسأله 436: كسي كه چند غسل بر او واجب است، ميتواند به نيّت همهٴ آنها، يك غسل بجا آورد و يا آنها را جدا جدا انجام دهد. مسأله 437: اگر بر جايي از بدن، آيه قرآن يا نام خدا نوشته شده باشد، بنا بر احتياط اگر ممكن است بايد آن را از بين ببرد و اگر ممكن نيست وضو و غسل ارتماسي انجام دهد. و چنانچه بخواهد وضو يا غسل ترتيبي بجا آورد، بايد آب را طوري به بدن برساند كه دست او به نوشته نرسد. مسأله 438: كسي كه غسل جنابت كرده، نبايد براي نماز وضو بگيرد، بلكه با همان غسل نماز بخواند، اما با ديگر غسلها نميتوان نماز خواند و بايد وضو نيز گرفت.

غسلهاي مستحب

مسأله 698: غسلهاي مستحب، بسيار است و از آن جمله: غسل جمعه ميباشد كه وقت آن، از اذان صبح روز جمعه است تا ظهر و بهتر است نزديك ظهر بجا آورده شود. مسأله 699: اگر تا ظهر جمعه غسل را انجام ندهد، بهتر است كه بدون نيّت ادا و قضا تا غروب جمعه بجا آورد. و اگر در روز جمعه غسل نكند، مستحب است از صبح شنبه تا غروب، قضاي آن را بجا آورد، بلكه در شب شنبه نيز مانعي ندارد و كسي كه ميترسد در روز جمعه آب پيدا نكند، ميتواند به قصد رجاء غسل كند. مسأله 700: مستحب است انسان هنگام غسل جمعه بگويد: (أشْهَدُ أنْ لا إلهَ إلاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَ أنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اللّهُمَّ صَلِّ عَليٰ مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْني مِنَ التَّوّابينَ وَاجْعَلْني مِنَ الْمُتَطَهِّرينَ). مسأله 701: غسل شب اول ماه رمضان و تمام شبهاي فرد آن، مانند شب سوم، پنجم و هفتم مستحب است، ولي از شب بيست و يكم به بعد مستحب است همه شب غسل كند و بر غسل شب اول، پانزدهم، هفدهم، نوزدهم، بيست و يكم، بيست و سوّم، بيست وپنجم، بيست و هفتم و بيست و نهم ماه رمضان، بيشتر سفارش شده است. مسأله 702: وقت غسل شبهاي ماه رمضان تمام شب است و بهتر است مقارن غروب، انجام شود، ولي از شب بيست و يكم تا آخر ماه، بهتر است غسل را بين نماز مغرب و عشا بجا آورد. و نيز مستحب است در شب بيست و سوّم غير از اوّل شب، يك غسل نيز در آخر شب انجام دهد. مسأله 703: غسل روز عيد فطر و عيد قربان مستحب است، و وقت آن، از اذان صبح است تا غروب و بهتر است آن را پيش از نماز عيد بجا آورد. و همچنين مستحب است غسل شب عيد فطر و وقت آن، از اول مغرب است تا اذان صبح و بهتر است در اول شب انجام شود. مسأله 704: مستحب است غسل روز هشتم و نهم ذيحجّه و در روز نهم، بهتر است آن را نزديك ظهر بجا آورد. و همچنين مستحب است غسل روز اول، پانزدهم، بيست و هفتم و آخر ماه رجب و غسل روز عيد غدير كه بهتر است پيش از ظهر، آن را انجام دهد. و غسل روز بيست و چهارم ذيحجّه، غسل روز عيد نوروز، پانزدهم شعبان، نهم، هفدهم ربيع الاول و روز بيست و پنجم ذيالعقده نيز مستحب ميباشد. مسأله 705: غسل دادن بچه اي كه تازه به دنيا آمده مستحب است. و همچنين غسل زني كه براي غير شوهرش، بوي خوش استعمال كرده است. و غسل كسي كه در حال مستي خوابيده است. و غسل كسي كه جايي از بدنش را به بدن ميّتي كه غسل داده اند رسانده است. و غسل كسي كه در هنگام گرفتن خورشيد و ماه، نماز آيا را عمدا نخوانده در صورتي كه تمام ماه و خورشيد گرفته باشد. مسأله 706: كسي كه براي تماشاي دار آويخته رفته و آن را ديده باشد، بنا بر احتياط غسل كند، ولي اگر اتّفاقا يا از روي ناچاري نگاهش بيفتد و يا مثلاً براي شهادت دادن رفته باشد، غسل ندارد. مسأله 707: پيش از داخل شدن در حرم مكّه، شهر مكهٴ مكرّمه، مسجدالحرام، خانهٴ كعبه، حرم مدينه، شهر مدينه، مسجد پيامبر(ص) و حرم امامان (عليهم السلام) مستحب است غسل كند و اگر در يك روز چند مرتبه مشرّف شود يك غسل كافي است. مسأله 708: كسي كه ميخواهد در يك روز داخل حرم مكّه، شهر مكّه، مسجدالحرام و خانهٴ كعبه شود، اگر به نيّت همه يك غسل كند كافي است. و نيز اگر در يك روز بخواهد داخل حرم مدينه، شهر مدينه و مسجد پيامبر(ص) شود يك غسل براي همه كفايت ميكند. مسأله 709: براي زيارت پيغمبر(ص) و امامان(عليهم السلام)، از دور يا نزديك و براي حاجت خواستن از خداوند و همچنين براي توبه و نشاط به جهت عبادت و براي سفر رفتن، خصوصا سفر زيارت حضرت سيدالشهداء (ع) غسل مستحب است. مسأله 710: اگر يكي از غسلهايي را كه در اين چند مسأله گفته شد، بجا آورد و بعد كاري كند كه وضو را باطل نمايد، مثلاً بخوابد، غسل او باطل ميشود و مستحب است دوباره غسل كند. مسأله 711: انسان نميتواند با غسل مستحب، كاري كه مانند نماز، وضو لازم دارد انجام دهد. مسأله 712: اگر چند غسل بر كسي واجب باشد، يا بعضي واجب و بعضي مستحب و يا همه مستحب باشد و به نيّت همه، يك غسل بجا آورد كافي است.

حيض و استحاضه

استحاضه

مسأله 439: يكي از خونهايي كه از زن خارج ميشود، خون (استحاضه) است. و زن را در اين هنگام (مستحاضه) ميگويند. مسأله 440: خون استحاضه در بيشتر اوقات زرد رنگ و سرد است، بدون فشار و سوزش بيرون ميآيد و غليظ نيست، ولي ممكن است گاهي سياه يا سرخ، گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد. مسأله 441: استحاضه سه قسم است: قليله، متوسّطه و كثيره: 1 ـ استحاضهٴ قليله: يعني خون فقط روي پنبه اي را كه زن داخل فرج مينمايد، آلوده كند و در آن فرو نرود. 2 ـ استحاضهٴ متوسطه: خون در پنبه فرو رود، اگرچه در يك گوشهٴ آن باشد، ولي از پنبه به دستمالي كه معمولا زنها براي جلوگيري از ريزش خون ميبندند، نرسد. 3 ـ استحاضهٴ كثيره: خون، در پنبه فرو رود و به دستمال نيز برسد.

احكام استحاضه

مسأله 442: در (استحاضهٴ قليله) زن بايد براي هر نماز، يك وضو بگيرد، پنبه را عوض كند و ظاهر فرج را اگر خون به آن رسيده آب بكشد. مسأله 443: در (استحاضهٴ متوسطه) زن بايد هر روز براي نماز صبح غسل كند و براي نمازهاي ديگر، كارهاي استحاضهٴ قليله را كه در مسألهٴ پيش گفته شد، انجام دهد. و اگر عمدا يا از روي فراموشي، براي نماز صبح غسل نكند، بايد براي نماز ظهر و عصر، غسل كند و اگر براي نماز ظهر و عصر غسل نكند، بايد پيش از نماز مغرب و عشا غسل نمايد، چه آنكه خون بيايد يا قطع شده باشد. مسأله 444: در (استحاضهٴ كثيره) اضافه بر كارهاي استحاضهٴ متوسطه كه در مسألهٴ پيش گفته شد (غسل نماز صبح، وضو، تغيير پنبه و آب كشيدن روي فرج) بايد براي هر نماز دستمالي را كه روي پنبه ميگذارد عوض كند يا آب بكشد و يك غسل، براي نماز ظهر و عصر و يكي براي نماز مغرب و عشا، بجا آورد و بين نماز ظهر و عصر، فاصله نيندازد و اگر فاصله بيندازد، بايد براي نماز عصر، دوباره غسل كند و نيز اگر بين نماز مغرب و عشا، فاصله بيندازد بايد براي نماز عشا دوباره غسل نمايد. مسأله 445: اگر خون استحاضه، پيش از وقت نماز بيايد، چنانچه زن براي آن خون، وضو و غسل بجا نياورده باشد، بايد در موقع نماز، وضو و غسل را بجا آورد. مسأله 446: مستحاضهٴ متوسطه و كثيره كه بايد هم وضو بگيرد و هم غسل كند، هركدام را اول بجا آورد صحيح است. مسأله 447: اگر استحاضهٴ قليله، بعد از نماز صبح متوسطه شود، بايد براي نماز ظهر و عصر، غسل كند. و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، بايد براي نماز مغرب و عشا غسل نمايد. مسأله 448: اگر استحاضهٴ قليله يا متوسطه، بعد از نماز صبح كثيره شود، بايد براي نماز ظهر و عصر، يك غسل و براي نماز مغرب و عشا، غسل ديگري بجا آورد و اگر بعد از نماز ظهر و عصر، كثيره شود بايد براي نماز مغرب و عشا، غسل نمايد. مسأله 449: مستحاضهٴ كثيره يا متوسطه، اگر پيش از داخل شدن وقت نماز صبح، براي نماز صبح غسل كند، غسل او باطل است، ولي اگر نزديك به اذان صبح، براي نماز شب غسل كند و نماز شب را بخواند و همينكه وقت داخل شد، فورا نماز صبح را بخواند اشكال ندارد. مسأله 450: زن مستحاضه براي هر نمازي، چه واجب باشد و چه مستحب، بايد وضو بگيرد و نيز اگر بخواهد نمازي را كه خوانده، احتياطا دوباره بخواند، يا بخواهد نمازي را كه تنها خوانده است، دوباره با جماعت بخواند، بايد تمام كارهايي را كه براي استحاضه گفته شد انجام دهد. ولي براي خواندن نماز احتياط، سجدهٴ فراموش شده، تشهّد فراموش شده و سجدهٴ سهو، اگر آنها را بعد از نماز فورا بجا آورد، لازم نيست، كارهاي استحاضه را انجام دهد. مسأله 451: زن مستحاضه بعد از آنكه خونش قطع شد، فقط براي نماز اولي كه ميخواند. بايد كارهاي استحاضه را انجام دهد و براي نمازهاي بعد لازم نيست. مسأله 452: اگر زن نداند استحاضهٴ او چه قسم است، موقعي كه ميخواهد نماز بخواند، بايد مقداري پنبه داخل فرج نمايد و كمي صبر كند و بيرون آورد و پس از آنكه فهميد، استحاضهٴ او كدام قسم است كارهايي را كه براي آن دستور داده شده انجام دهد، ولي اگر بداند تا وقتي كه ميخواهد نماز بخواند استحاضهٴ او تغيير نميكند، پيش از داخل شدن وقت نيز ميتواند خود را بررسي نمايد. مسأله 453: زن مستحاضه، اگر پيش از آنكه خود را بررسي كند، مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظيفهٴ خود عمل كرده، مثلاً استحاضه اش قليله بوده و به وظيفهٴ استحاضهٴ قليله عمل نموده، نماز او صحيح است و اگر قصد قربت نداشته، يا عمل او طبق وظيفه اش نبوده، مانند آنكه استحاضهٴ او متوسّطه بوده و به وظيفهٴ قليله رفتار كرده، نماز او باطل است. مسأله 454: زن مستحاضه، اگر نتواند خود را بررسي نمايد، بايد به آنچه يقينا وظيفهٴ اوست عمل كند، مثلاً اگر نميداند استحاضهٴ او قليله است يا متوسطه، بايد كارهاي استحاضهٴ قليله را انجام دهد و اگر نميداند متوسطه است يا كثيره، بايد كارهاي استحاضهٴ متوسطه را انجام دهد، ولي اگر بداند سابقا كدام يك از آن سه قسم بوده، بايد به وظيفهٴ قبل رفتار نمايد. مسأله 455: اگر خون استحاضه، در باطن باشد و بيرون نيايد، وضو و غسل باطل نميشود، اما اگر بيرون بيايد هرچند كم باشد، وضو و غسل را باطل ميكند. مسأله 456: زن مستحاضه، اگر بعد از نماز خود را بررسي كند و خون نبيند اگرچه بداند دوباره خون ميآيد، با وضويي كه دارد ميتواند فورا نماز بخواند. مسأله 457: زن مستحاضه، اگر بداند از وقتي كه مشغول وضو يا غسل شده، خوني از او بيرون نيامده، ميتواند خواندن نماز را تا هنگامي كه پاك است، تاخير بيندازد. مسأله 458: اگر مستحاضه، بداند پيش از گذشتن وقت نماز، به كلّي پاك ميشود، يا به اندازهٴ خواندن نماز، خون بند ميآيد بنا بر احتياط واجب، بايد صبر كند و نماز را در وقتي كه پاك است بخواند. مسأله 459: اگر بعد از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند كه اگر نماز را تاخير بيندازد، به مقداري كه وضو، غسل و نماز را بجا آورد، به كلّي پاك ميشود بنا بر احتياط واجب، نماز را تاخير بيندازد و موقعي كه به كلي پاك شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورد و نماز را بخواند. و اگر وقت نماز تنگ شد، لازم نيست وضو و غسل را دوباره بجا آورد، بلكه با وضو و غسلي كه دارد، ميتواند نماز بخواند. مسأله 460: مستحاضهٴ كثيره و متوسطه، وقتي به كلّي از خون پاك شد، بايد غسل كند ولي اگر بداند از وقتي كه براي نماز قبل، مشغول غسل شده ديگر خون نيامده لازم نيست دوباره غسل نمايد. مسأله 461: مستحاضهٴ قليله، بعد از وضو و مستحاضهٴ كثيره و متوسطه، بعد از غسل و وضو، بايد فورا مشغول نماز شود، ولي گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاي قبل از نماز، اشكال ندارد و در نماز نيز ميتواند كارهاي مستحب، مانند قنوت و غير آن را بجا آورد. مسأله 462: زن مستحاضه، اگر بين غسل و نماز فاصله بيندازد، بايد دوباره غسل كند و بلافاصله مشغول نماز شود. مسأله 463: اگر خون استحاضه جريان دارد و قطع نميشود، چنانچه براي او ضرر ندارد، بنا بر احتياط مستحب، پيش از غسل و بعد از آن، با پنبه از بيرون آمدن خون جلوگيري كند، ولي اگر هميشه جريان ندارد، فقط بايد بعد از وضو و غسل از بيرون آمدن خون، جلوگيري نمايد و چنانچه كوتاهي كند و خون بيرون آيد، بنا بر احتياط مستحب دوباره غسل كند و اگر نماز خوانده، دوباره بخواند. مسأله 464: اگر در موقع غسل، خون قطع نشود، غسل صحيح است، ولي اگر در بين غسل، استحاضهٴ متوسطه كثيره شود، بنا بر احتياط بايد غسل را از سر بگيرد. مسأله 465: بنا بر احتياط مستحب زن مستحاضه، در تمام روزي كه روزه است به مقداري كه ميتواند، از بيرون آمدن خون جلوگيري كند. مسأله 466: روزهٴ زن مستحاضه اي كه غسل بر او واجب ميباشد، در صورتي صحيح است كه غسلها را انجام دهد، مثلاً غسل نماز مغرب و عشاي شبي كه ميخواهد فرداي آن، روزه بگيرد، بجا آورد و نيز غسلهايي را كه براي نمازهاي روزش واجب است، انجام دهد. و اگر براي نماز مغرب و عشا غسل نكند اما براي خواندن نماز شب، پيش از اذان صبح، غسل نمايد و در روز غسلهايي را كه براي نمازهاي روزش واجب است بجا آورد، روزهٴ او صحيح است. مسأله 467: زن روزه دار اگر بعد از نماز عصر، مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند روزهٴ او صحيح است. مسأله 468: اگر استحاضهٴ قليله، پيش از نماز، متوسطه يا كثيره شود، بايد كارهاي متوسّطه يا كثيره را كه گفته شد، انجام دهد. و اگر استحاضهٴ متوسّطه كثيره شود، بايد كارهاي استحاضهٴ كثيره را انجام دهد و چنانچه براي استحاضهٴ متوسّطه، غسل كرده باشد فايده ندارد و بايد دوباره براي كثيره، غسل كند. مسأله 469: اگر در بين نماز، استحاضهٴ متوسطه، كثيره شود، بنا بر احتياط واجب، بايد نماز را قطع كند و براي استحاضهٴ كثيره، غسل كند و وضو بگيرد و كارهاي ديگر آن را، انجام دهد و همان نماز را بخواند. و اگر براي هيچ كدام از غسل و وضو وقت ندارد، بايد دو تيمّم كند، يكي بدل از غسل و ديگري بدل از وضو و اگر براي يكي از آنها (غسل و وضو) وقت ندارد، بايد عوض آن تيمّم كند و ديگري را بجا آورد و آگر براي تيمم نيز وقت ندارد نميتواند نماز را قطع كند و بايد نماز را تمام كند و بنا بر احتياط مستحب، قضا نمايد و همچنين است اگر در بين نماز، استحاضهٴ قليله او متوسطه يا كثيره شود. مسأله 470: اگر در بين نماز، خون بند بيايد و مستحاضه نداند كه در باطن قطع شده يا نه، چنانچه بعد از نماز بفهمد قطع شده بوده، بايد وضو، غسل و نماز را دوباره بجا آورد. مسأله 471: اگر استحاضهٴ كثيره، متوسطه شود، بايد براي نماز اول، عمل كثيره و براي نمازهاي بعد عمل متوسطه را بجا آورد، مثلاً اگر پيش از نماز ظهر، استحاضهٴ كثيره، متوسطه شود، بايد براي نماز ظهر غسل كند و براي نماز عصر، مغرب و عشا فقط وضو بگيرد، ولي اگر براي نماز ظهر غسل نكرده باشد و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد، بايد براي نماز عصر غسل نمايد و چنانچه وقت باشد پس از غسل، نماز ظهر را اعاده كند و اگر براي نماز عصر غسل نكند، بايد براي نماز مغرب غسل كند و اگر براي آن نيز غسل نكند و فقط به مقدار نماز عشا وقت داشته باشد بايد براي عشا غسل نمايد. مسألهٴ 472: اگر استحاضهٴ كثيره قليله شود، بايد براي نماز اوّل، عمل كثيره و براي نمازهاي بعد، عمل قليله را انجام دهد و نيز اگر استحاضهٴ متوسّطه قليله شود، بايد براي نماز اوّل، عمل متوسّطه و براي نمازهاي بعد، عمل قليله را بجا آورد. مسأله 473: اگر استحاضهٴ كثيره قليله شود، بايد براي نماز اوّل، عمل كثيره و براي نمازهاي بعد، عمل قليله را انجام دهد و نيز اگر استحاضهٴ متوسّطه قليله شود، بايد براي نماز اوّل، عمل متوسّطه و براي نمازهاي بعد، عمل قليله را بجا آورد. مسأله 474: اگر مستحاضه، يكي از كارهايي كه بر او واجب ميباشد، حتي عوض كردن پنبه را ترك كند، نمازش باطل است. مسأله 475: مستحاضهٴ قليله، اگر بخواهد غير از نماز، كار ديگري انجام دهد كه شرط آن وضو داشتن است، مثلاً بخواهد جايي از بدن خود را به خط قرآن برساند، در صورتي كه از وقت نماز گذشته باشد بايد وضو بگيرد و وضويي كه براي نماز گرفته بنا بر احتياط كافي نيست. مسأله 476: اگر مستحاضه، غسلهاي واجب خود را بجا آورد، رفتن در مسجد، توقف در آن، خواندن سوره اي كه سجدهٴ واجب دارد و نزديكي شوهر با او حلال ميشود، اگرچه كارهاي ديگري كه براي نماز واجب است، مانند عوض كردن پنبه و دستمال را انجام نداده باشد. مسأله 477: اگر زن در استحاضهٴ كثيره يا متوسطه، بخواهد پيش از وقت نماز، سوره اي را كه سجدهٴ واجب دارد بخواند يا مسجد برود، بنا بر احتياط واجب، بايد غسل نمايد و همچنين است اگر شوهرش بخواهد با او نزديكي كند، اما اگر بخواهد جايي از بدن خود را به خط قرآن برساند، بايد وضو نيز بگيرد. مسأله 478: نماز آيات بر زن مستحاضه، واجب است و بايد براي نماز آيات كارهايي را كه براي نماز يوميه، گفته شد انجام دهد. مسأله 479: هرگاه در وقت نماز يوميه، نماز آيات بر مستحاضه واجب شود، اگرچه بخواهد هردو را پشت سرهم بجا آورد، بايد براي نماز آيات نيز تمام كارهايي كه براي نماز يوميهٴ او واجب است انجام دهد و نميتواند هر دو را با يك غسل و وضو بخواند. مسألهٴ 480: اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند، بايد براي هر نماز كارهايي را كه براي اداي نماز بر او واجب است بجا آورد. مسأله 481: اگر زن بداند خوني كه از او خارج ميشود، شرعا حكم حيض و نفاس را ندارد و خون زخم نيست، بايد به دستور استحاضه عمل كند، بلكه اگر شك داشته باشد خون استحاضه است يا خونهاي ديگر، چنانچه نشانهٴ آنها را نداشته باشد، بنا بر احتياط واجب بايد كارهاي استحاضه را انجام دهد.

حيض