توضیح المسائل آیت الله محمد رضا نکونام صفحه 281

*********

م « 1365 » كسي كه نمي‌تواند ركوع را به شيوه‌ي ايستاده يا نشسته انجام دهد ولي مي‌تواند آن را به صورت ايستاده و با اشاره‌ي سر انجام دهد يا در حالت نشسته خم شود مي‌تواند به صورت ايستاده و با اشاره‌ي سر نماز بخواند يا در حالت نشسته براي ركوع خم شود.

م « 1366 » اگر بر اثر پيري يا به سبب بيماري يا سبب ديگري پشت وي خم شده و حالتي شبيه ركوع رفته داشته باشد، به هنگام نماز بايد به‌گونه‌اي كه مي‌تواند، پشت خود را براي قرائت راست كند و چنانچه نمي‌تواند، آن را اندكي پيش از ركوع راست نمايد و سپس به ركوع درآيد و اگر نمي‌تواند، براي ركوع كمي بيش‌تر خم شود با اين شرط كه از بيش از اندازه‌ي ركوع نباشد و در صورتي كه باز هم نمي‌تواند، با سر اشاره كند و قصد نمايد كه آن حالت، ركوع وي مي‌باشد.

م « 1367 » اگر به عمد پس از رسيدن به ركوع و آرام گرفتن بدن سر بردارد و دوباره خم شود؛ هرچند با قصد خضوع و به اندازه‌ي ركوع باشد، نماز باطل است و نيز چنانچه پس از آن كه به اندازه‌ي ركوع خم شده و بدن آرام گرفته باشد، با قصد ركوع؛ به اندازه‌اي خم شود كه از ركوع بگذرد و دوباره به ركوع برگردد، به سبب زيادي ركوع، نماز باطل است.

م « 1368 » پس از پايان ذكر ركوع بايد راست ايستاد و بدن كه آرام گرفت به سجده رفت و اگر اين حكم به عمد مراعات نشود، نماز باطل است، ولي چنانچه از روي سهو باشد، اشكال ندارد.

فراموش كردن ركوع

م « 1369 » اگر ركوع يا قيام پس از آن را فراموش كند و پيش از سجده‌ي نخست يا در ميان دو سجده يا پيش از آن كه پيشاني براي سجده دوم به زمين رسد متوجه شود، در صورتي كه با قصد ركوع خم شده و در ركوع كمي درنگ نموده باشد، چون