توضیح المسائل آیت الله محمد رضا نکونام صفحه 548

*********

12 ـ گونه‌هاي فسخ (خيارات)

مواردي كه مي‌توان معامله را فسخ نمود

م « 135 » حق فسخ معامله را «خيار» ناميده‌اند. خريدار و فروشنده در سيزده مورد مي‌توانند معامله را فسخ نمايند. موارد خيار عبارت است از:

يكم ـ خيار مجلس؛ اين خيار در صورتي ثابت است كه دو طرف معامله از موقعيت معامله پراكنده نشده باشند؛ هرچند از جاي معامله دور شده باشند.

دوم ـ خيار غبن؛ چنانچه به خريدار يا فروشنده در بيع، يا يكي از دو طرف معامله زياني وارد شود، براي وي خيار غبن است. اين قسم از خيار به‌صورت «شرط ارتكازي» در ميان همگان وجود دارد؛ يعني در هر معامله‌اي اين شرط در ذهن دو طرف معامله حاضر است كه چنانچه مال گرفته شده از جهت مال بودن از مالي كه مي‌پردازد به صورت فاحش كم‌تر باشد، وي حق به هم زدن معامله را داشته باشد.

م « 136 » اگر عرف خاص در موردي شرط ارتكازي را به‌گونه‌ي ديگري دانسته باشد؛ براي نمونه، شرط اين باشد كه چنانچه مالي را كه گرفته است از جهت ماليت كم‌تر از مال پرداخت شده باشد بتواند تفاوت ميان آن دو را از ديگري بخواهد و در صورتي كه ممكن نباشد، معامله را فسخ نمايد، بايد برابر عرف خاص رفتار شود.