توضیح المسائل آیت الله محمد رضا نکونام صفحه 648

*********

2 ـ خود دارايي ارزش نداشته باشد، بلكه ارزش و قيمت آن اعتباري باشد، مانند تمبرهاي پست كه دولت براي آن‌ها قيمت معين كرده است و آن را در اداره‌ي پست براي مراسلات و در گمرك و دادسرا براي چسباندن به اظهارنامه و در محضرهاي رسمي براي سندهاي معاملات و غير آن مي‌پذيرد و از اين جهت، ارزش و ماليت مي‌يابد و هرگاه دولت بخواهد آن را از ماليت بيندازد، روي آن مهر باطل مي‌زند كه باطل شده‌ي آن هم در صورت داشتن غرض عقلايي و خواهان، ارزش و ماليت مي‌يابد.

م « 517 » جنس‌هايي كه مورد معامله يا قرض واقع مي‌شود به دوگونه است:

يكم ـ پيمانه‌اي و وزني، كه قيمت و ارزش آن روي پيمانه يا وزن قرار مي‌گيرد؛ مانند: حبوبات، برنج، گندم، جو و طلا، نقره و مانند آن.

دوم ـ غيرپيمانه‌اي و وزني، كه قيمت آن تنها به شماره‌ي آن يا به متر است؛ مانند: تخم‌مرغ، پارچه و فرش.

چنانچه در باب قرض، هر جنسي به شرط افزوده به ديگري داده شود، رباست و آن قرض حرام مي‌شود و بستان‌كار، افزوده را مالك نمي‌شود؛ خواه كشيدني و وزني باشد يا غير آن. در معامله نيز اگر كشيدني و وزني را با افزوده در برابر همجنس خود خريد و فروش نمايند، معامله باطل و حرام خواهد بود، ولي اگر غير كشيدني و وزني را در برابر همجنس خود به افزوده معامله كند، ربا نخواهد بود.

م « 518 » اگر براي نمونه، صد عدد تخم مرغ را به ديگري تا مدت دوماه به صد وده عدد قرض بدهد، ربا مي‌باشد، ولي اگر صد عدد تخم مرغ را به صد وده عدد، براي مدّت دو ماه بفروشد؛ چنانچه ميان ثمن و مثمن ـ دو عوض ـ تفاوت باشد، ربا نيست و معامله درست است و هرچند نتيجه يكي است، ولي عنوان آن تفاوت كرده است. در اين مورد، خاطرنشان مي‌گردد كه واقع قرض غير از واقع فروش است؛ به اين معنا كه قرض عبارت است از اين كه مالي را به ديگري بدهد با