توضیح المسائل آیت الله محمد رضا نکونام صفحه 652

*********

چهاردهم ـ تنزيل برات

براي بيان معناي تنزيل برات ذكر چند امر به عنوان مقدمه ضروري است:

يكم ـ بايد توجه داشت كه بيع با قرض تفاوت دارد، از آن جمله:

1 ـ بيع، به ملكيت درآوردن خود دارايي در برابر عوض است، ولي قرض، به ملكيت درآوردن دارايي در برابر تعهد پرداخت عوض است؛ خواه آن دارايي مثلي باشد يا قيمي.

2 ـ بيع ربوي ـ فروش دارايي مثلي بر زياده بر آن ـ از ريشه باطل است، بر خلاف قرض ربوي كه اصل آن درست و افزوده‌ي آن باطل است.

3 ـ هر افزوده‌اي كه در قرض شرط شود، ربا و حرام است، به خلاف بيع كه تنها در مورد اشياي پيمانه‌اي و وزني، اگر از يك جنس باشد، گرفتن بخش افزوده حرام است و چنانچه گوناگون يا غيرپيمانه‌اي و وزني باشد؛ در صورتي كه معامله نقدي باشد، مقدار افزوده ربا نيست و معامله درست است، ولي اگر معامله مدت‌دار باشد، مانند آن كه صد عدد تخم مرغ را به يك‌صد وده عدد تخم مرغ كه بعد از آن مي‌گيرند يا بيست كيلو برنج را به چهل كيلو گندم كه يك ماه بعد مي‌گيرد بفروشد، معامله ربوي است.

دوم ـ اسكناس از آن‌جا كه شمردني به‌شمار مي‌آيد، فروش و مبادله‌ي آن با كمي زيادي؛ چنانچه از يك جنس نباشد، به صورت نقدي و نسيه جايز است؛ اما اگر از يك جنس باشد، فروش آن به كم‌تر يا بيش‌تر، تنها به صورت نقدي جايز است، ولي فروش نسيه‌ي آن‌ها ـ همان‌طور كه گذشت ـ ربوي است.

بر اساس آنچه گفته شد، مي‌توان براي نمونه، صدهزار تومان طلب را به كم‌تر از آن، به صورت نقد فروخت؛ همچنين مي‌توان آن را به كم‌تر از آن به پول ديگري به صورت نقد يا نسيه فروخت.