توضیح المسائل آیت الله محمد رضا نکونام صفحه 671

*********

م « 584 » تاجر، كاسب، صنعت‌گر و مانند آن، اگر يك سال از آغاز كاسبي آن‌ها بگذرد و سال خمسي نداشته باشند، بايد خمس آنچه از هزينه‌ي سال زياد مي‌آيد را بدهد و كسي كه شغل وي كاسبي نيست؛ چنانچه به حسب اتفاق معامله‌اي كند و سودي ببرد، پس از آن‌كه يك سال از زمان سود بگذرد، لازم است خمس اندازه‌اي را كه از هزينه‌ي سال وي زياد آمده است پرداخت نمايد.

م « 585 » مي‌توان در ميان سال، هرگاه سودي به‌دست آمد، خمس آن را پرداخت نمود يا دادن خمس را تا آخر سال عقب انداخت و مي‌توان سال قمري يا شمسي را ملاك سال خمسي قرار داد.

م « 586 » كسي كه درآمد افزوده بر هزينه‌هاي سال ندارد، مي‌تواند براي خود سال خمسي قرار دهد؛ هرچند خمس بده‌كار نشود.

م « 587 » كسي مانند تاجر و كاسب كه بايد براي دادن خمس سال قرار دهد، اگر سودي به دست آورد و در ميان سال بميرد، بايد هزينه‌هاي وي تا هنگام مرگ را از آن سود كم كنند و خمس مانده‌ي آن را پرداخت نمايند.

خمس سرمايه و ترقي قيمت

م « 588 » اگر قيمت جنسي كه براي تجارت خريده است بالا رود و در ميان سال قيمت آن پايين آيد و آن را با ملاحظات تجاري و كسب و كار بفروشد، خمس اندازه‌اي كه بالا رفته است بر او واجب نيست، ولي اگر قيمت آن تا آخر سال همچنان بالا باشد، بايد خمس آن را در آغاز سال بعد بدهد؛ هرچند پس از گذشتن سال، قيمت آن پايين آيد. البته، اين امر در صورتي است كه هنگام فروش آن، آخر سال باشد و نيز به اختيار خود آن را تا آخر سال نگه داشته باشد.

م « 589 » اگر قيمت جنسي كه براي تجارت خريده است بالا رود و به اميد اين كه قيمت آن بالاتر رود تا پس از پايان سال آن را نفروشد و سپس قيمت‌ها پايين آيد،