توضیح المسائل آیت الله محمد رضا نکونام صفحه 991

*********

م « 2069 » كسي كه خود مجتهد نيست، مي‌تواند با اتكا به فتواي مجتهد، قضاوت و حكم نمايد؛ هرچند به نيابت از او نباشد و مي‌تواند نزاع و اختلاف ميان دو طرف را حل و فصل نمايد.

م « 2070 » كسي كه به نظر خود داراي شرايط قضاوت نيست، حرام است متصدي آن شود؛ هرچند ديگران او را داراي شرايط بدانند.

م « 2071 » مراجعه به كسي كه شرايط قضاوت را ندارد حرام است؛ مگر اين‌كه براي گرفتن حق مشروع خود ناچار باشد؛ به‌ويژه اگر مراجعه نكردن، صاحب حق را در تنگنا و مشقت قرار دهد.

م « 2072 » كار قضاوت براي كساني كه شايستگي آن را دارند واجب كفايي است و در صورتي كه قاضي داراي شرايط وجود نداشته باشد واجب عيني مي‌گردد.

م « 2073 » كسي كه قضاوت مي‌كند مي‌تواند از بيت‌المال حقوق بگيرد؛ هرچند در صورت عدم نياز، بهتر است حقوقي نگيرد و براي انجام كارهايي مانند ثبت و ضبط احكام، حقوق گرفتن اشكال ندارد.

آداب قضاوت

م « 2074 » قاضي در قضاوت خود بايد آزاد و مستقل باشد و به فتوايي استناد جويد كه برگرفته‌ي از كتاب و سنت است، از هيچ ناحيه‌اي مجبور نباشد، دقت و بي‌طرفي را رعايت كند و با شتاب‌زدگي قضاوت نكند. از پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله نقل شده است كه فرمودند: «زبان قاضي ميان دو آتش است تا وقتي كه قضاوت كند؛ پس يا به طرف بهشت و يا به طرف آتش مي‌رود»(1).

م « 2075 » بر قاضي واجب است كه در جلسه‌ي دادگاه، در برخوردهاي ظاهري خود؛ همچون: سلام كردن، جواب سلام، نگاه، توجّه و خطاب، مساوات را ميان

1ـ وسائل الشيعة، كتاب القضاء، باب 2 از ابواب «آداب القاضي»، ح3.