رساله توضیح المسائل مطابق با فتاوای حضرت آیه الله العظمی آقای حاج سید محمد صادق روحانی (مدظلّه) صفحه 1

احکام تقلید

مسأله 1 عقیده مسلمان به اصول دین باید از روی دلیل باشد، ونمی تواند در اصول دین تقلید نماید، یعنی بدون دلیل گفته کسی را قبول کند، ولی در احکام دین باید یا مجتهد باشد که بتواند احکام را از روی دلیل بدست آورد، یا از مجتهد تقلید کند، یعنی به دستور او رفتار نماید، یا از راه احتیاط طوری به وظیفه خود عمل نماید، که یقین کند، تکلیف خود را انجام داده است، مثلا اگر عده ای از مجتهدین عملی را حرام می دانند وعده دیگر می گویند حرام نیست، آن عمل را انجام ندهند واگر عملی را بعضی واجب وبعضی مستحب می دانند آن را بجا آورد پس کسانی که مجتهد نیستند ونمی توانند به احتیاط عمل کنند واجب است از مجتهد تقلید نمایند.

مسأله 2 تقلید در احکام عمل کردن به دستور مجتهد استو از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد، وبالغ، وعاقل، وشیعه دوازده امامی، وحلال زاده، و زنده، و عادل باشد وعادل کسی است که کارهایی که بر او واجب است بجا آورد وکارهایی که بر او حرام است ترک کند،

به عبارت دیگر عادل کسی است که در جاده شرع مستقیم است وعملا از آن منحرف نمی شود، ونیز مجتهدی که انسان از او تقلید می کند باید اعلم باشد، یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهدهای زمان خود استادتر باشد

مسأله 3 مجتهد واعلم را از سه راه می توان شناخت: اول آنکه خود انسان یقین کند، مثل آنکه از اهل علم باشد وبتواند مجتهد واعلم را بشناسد. دوم آنکه یک نفر عالم عادل بلکه موثق که می تواند مجتهد وعلم را تشخیص دهد، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کند، به شرط آنکه عالم ثقه دیگر با گفته او مخالفت ننماید. سوم آنکه عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد واعلم را تشخیص دهند، واز گفته آنان اطمینان پیدا می شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.

مسأله 4 اگر شناختن اعلم مشکل باشد، باید از کسی تقلید کند که گمان به اعلم بودن او دارد، بلکه اگر احتمال ضعیفی هم بدهد که کسی اعلم است وبداند دیگری از او اعلم نیست، باید از او تقلید نماید، واگر چند نفر در نظر او اعلم از دیگران وبا یکدیگر مساوی باشند، باید از یکی از آنان تقلید کند ولی چنانچه یکی از آنان پرهیزکارتر در فتوی باشد باید از او تقلید نماید.

مسأله 5 بدست آوردن فتوی یعنی دستور مجتهد چهار راه دارد: اول شنیدن از خود مجتهد. دوم شنیدن از یک نفر عادل بلکه موثق که فتوای مجتهد را نقل کند. سوم شنیدن از کسی که انسان به گفته او اطمینان دارد. چهارم دیدن در

رساله مجتهد، در صورتی که انسان به درستی آن رساله اطمینان داشته باشد.

مسأله 6 تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، می تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید، واگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده، جستجو لازم نیست.