یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 105

فدای اوست و شرط است که ملک او نباشد پس اگر بگوید که خانه من از ان فلانکس است درست نیست و اگر بگوید که اینخانه ملک فلانکس است و بود ملک من تا وقت اقرار اوّل سخنش اقرار درست است و اگر اقرار کند که زید راست از میراث من از پدر من اقرار درست نیست و اگر اقرار کند بانکه فلانکس را بر من چیزیست یا مالیست و تفسیر کند بهر انچه انرا مال گویند ازو قبول کنند و اگر تفسیر کند بیکدانه گندم یا شراب یا پرسش خستگی یا جواب سلام قبول نکنند و اگر تفسیر نه‌کند بمالی او را در بند کنند تا انرا بیان کند پس اگر گوید که یکدرهم است و انکس دعوی کند که مراد تو ده درهم بوده است ان دعوی نشنوند و اگر دعوی بدینگونه کنند که مرا نزد تو ده درهم است دعوی او بشنوند پس اگر مقر سوگند یاد کند که یکدرهم بیش نیست ازو قبول کنند و اگر اقرار کند بانکه فلانکس راست بر من صد دینار محمول است بر دیناریکه در انشهر رائج است و اگر چند دینار باشد رائج در انشهر بیان کند که کدام مراد اوست و اگر تفسیر بدیناری کند که رائج نباشد قبول نکنند و اگر اقرار کند بانکه فلانکس راست بر من از یکدینار تا بده دینار لازمست برو نه دینار و اگر اقرار کند به انکه فلانکس راست بر من یکدرهم در ده درهم و او اراده ضرب یکدرهم در ده درهم حساب نکرده باشد او را یکدرهم لازم است و اگر اراده حساب کرده باشد ده درهم و اگر اقرار کند بظرفیکه درو چیزی باشد ظرف لازم است و انچیز لازم نیست و اگر اقرار کند بچیزی که در ظرفیست ان چیز لازم است و ظرف لازم نیست پس اگر گوید فلانکس راست نزد من صندوقی که در ان کتابست لازم است برو که صندوق بدهد و کتاب لازم نیست و اگر بگوید که کتابی که در صندوقست لازم است که کتاب بدهد و صندوق لازم نیست و اگر در دو وقت بیکنوع عبارت اقرار کند مثل انکه در زمانی گوید که فلانکس راست نزد من ده دینار و در زمانی دیگر بگوید که همانکس را نزد من است ده دینار یک اقرار باشد و بیش از ده دینار برو لازم نباشد مگر انکه هر یک را سببی بیان کند مثل انکه در اوّل گوید که ده دینار بقرض ازو ستدم و در نوبت دیگر گوید که ده دینار ازو مالی خریده‌ام و اقرار بمال اندک داخل است در اقرار بمال بسیار چون از یکجنس باشند مثل انکه گوید فلانکس را نزد منست ده دینار و بعد از ان گوید همانکس را نزد منست صد دینار انده دینار داخل باشد و برو لازم نیست الّا صد دینار و اگر اقرار کند بانکه فلانکس را نزد منست اسپی که برو زینی است اقرار است به اسب تنها و زین از ان انکس نباشد و اگر اقرار کند بانکه فلانکس راست نزد من صد و یکدینار بیانش باید نمود که مراد او بصد چیست و بهر مالی که بیان کند قبول کنند و اگر اقرار کند بانکه فلانکس را نزد منست یکدینار و نیم همچنین بایدش نمود بانکه مراد او از نیم چه چیز است‌

فصل دوّم در اقرار به نسب شرط است که مقر اهلیت اقرار داشته باشد

بانکه شرطها که در پیش یاد کردیم درو باشد و انکه مقر له قبول کند ان اقرار را و انکه حس یا شرع نفی ان نکند و در اقرار بفرزند انکه کسی با او نزاع نکند پس اگر اقرار کند بانکه فلانکس پسر من است و انکس بسن ازو بزرگتر است اقرار درست نباشد زیرا که حس نفی ان میکند و اگر انکس مشهور باشد که پسر دیگر است هم اقرار درست