یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 116

تواند اورد و چون غیر مالک اینعقد بکند مثل انکه گوید هر کس که غلام گریخته فلانکس را بیاورد او راست ده تنکه برو لازمست که انچه قبول کرده بدهد و عامل مستحق مزدی که معیّن کرده‌اند می‌شود بتسلیم انچیز بمالک و جعالة عقدیست جائز از جانب عامل و جاعل لیکن بعد از انکه عامل شروع در کار کند جاعل را فسخ نمیرسد مگر اجرت انقدر کار که عامل کرده بدهد و اگر چیزی که کم شده پیش از عقد جعالة در دست کسی اید او را مزد نیست و واجب است که بصاحب باز دهد و اگر گوید هر کس اسپ گم شده مرا بیاورد صد دینار بستاند پس جماعتی بیاورند همه مستحق صد دینار می‌شوند بشرکت و چون کسی جعالة کند برین گونه که هر کس غلام گم شده مرا از ده فرسخی بیاورد مر او را ده دینار باشد پس کسی غلام گمشده را از نزدیکتر بیاورد مستحق می‌شود از ده دینار انمقدار که چون انرا بر ده فرسخ قسمت کنند حصّه او شود و چون مالک و ان کس نزاع کنند در شرط مزد یا در انکه انچه گمشده در دست انکس در امده پیش از عقد و مستحق چیزی نیست یا در انکه انچه باز اورده نه انچیز است که مقصود مالک بوده یا در جنس مزد که زر است یا گندم یا در قدر انکه ده تنکه است یا صد تنکه سخن مالک معتبر است و لیکن سوگند یاد کند بر نفی انچه انکس می‌گوید و چون سوگند یاد کند انکس راست کمتر از مزد و انچه دعوی میکند مگر انکه انچه مالک می‌گوید زیاده باشد بر مزد که انش باید داد

باب ششم در مسابقة و مرامات‌

مسابقة عقدیست میان دو کس یا بیشتر در تاختن اسپ و مانند ان بر مالی که هر که پیشتر شود مال ازو باشد و مرامات عقدیست بر تیر انداختن و مانند ان بر مال که هر کدام پیشتر بر نشانه زند یا دورتر اندازد مال ازو باشد و انعقدیست مشروع و ثواب بسیار و منافع بیشمار دارد که مقاتله با کفار است و عزت دین اسلام و حقتعالی بکلام معجز نظام ترغیب تمام بدان نموده و در ایه کریمه وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ یعنی مهیّا دارید جهة مقاتله با کافران انچه توانید از ادمی تیر انداختن و اسپ نگاهداشتن و دوانیدن و مانند ان و اینعقدیست صحیح بر تیر و ناوک و تخش و نیزه‌های دست انداز که انرا حربه گویند و شمشیر و بر اسپ و استر و دراز گوش و شتر و فیل و درینعقد شرطست ایجاب و قبول از متعاقدان و بعد از ان عقد لازمست و هیچکدام را بیرخصت دیگری فسخ نمیرسد و شرطست در عقد مسابقه که تعین کنند قدر دوری که اسپ میدوانند و تعیّن کنند انمالی را که بدان عقد می‌کنند و انکه انمال از ایشان باشد یا از دیگری اجنبی و تعیین کنند اسپی که میدوانند و شرطست که ان اسپ توانائی داشته باشد که پیش شود و انکه انمال از انسابق ایشان یا محلل باشد و اگر شرط کنند مال از ان اجنبی باشد درستست نزد بعضی علما محلل کسی است که دراید میان ایشان بر انکه اگر سابق شود بر ایشان مال بستاند و اگر بر او سابق شوند چیزی ندهد و شرطست که در مرامات بیان کنند عدد انداختن و عدد نشانه زدن و صفت ان مثل انکه بر نشانه رسد و نیفتد یا در نشانه بنشیند یا از ان بگذرد و شرطست بیان مقدار راه تا بنشانه و مقدار انمال که بر ان عقد می‌نمایند و بیان نشانه و انکه انچه می‌اندازند از یکجنس باشد بانکه هر دو تیر باشد یا تخش یا ناوک و شرط نیست که تعیّن کنند کمانیکه از ان تیر می‌اندازند یا ان تیر که می‌اندازند و برابر ایستادن و همچنین شرط نیست که بیان کنند که به مبادرت باشد یا بمحاطه و مبادرت مثل انست که گویند هر کس از بیست تیر که اندازد پیشتر از پنج نشانه زند او سابق باشد و محاطه مثل انست که گویند هر کس از بیست تیر که