یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 132

زن خود ایجاب کند و کسی از قبل مرد قبول کند پس زن گوید زوّجت نفسی من فلان بن فلان بمهر کذا از قبل زوج گوید قبلت التّزویج لفلان بن فلان پنجم انکه یک کس از قبل هر دو عقد کند و صورت صیغه بطریق صیغه سوّم است بیتفاوت و صحیح نیست نکاح بغیر لفظ عربی چون قادر باشند بر ان و اگر عاجز باشند از گفتن لفظ عربی جائز باشد بزبانی دیگر و اگر یکی عاجز باشد و بغیر عربی گوید و قادر بعربی نبود صیغه فارسی این چنین گویند که شیخ در مبسوط گفته که این زنرا بزنی بچندین کابین بتو دادم مرد گوید پذیرفتم این زنرا بزنی و بعضی گفته‌اند که اینچنین گوید که این زنرا یا مسماة فاطمه را بزنی بچندین کابین بنکاح شرعی بتو دادم پس مرد گوید این زنرا بزنی بچندین کابین قبول کردم و اگر عاجز باشند هر دو یا یکی از گفتن همچو گنگ اشارت کنند انچنان که دلالت بر قصد نکاح کند و بصیغه دیگر از بیع و هبه و تملیک و اجاره و غیر ان منعقد نمیگردد و اگر چه ذکر مهر کنند و باید که معلق بشرطی نباشد پس اگر گوید خود را بزنی بتو دادم اگر پدرم راضی شود صحیح نباشد و اگر چه راضی شود و باید که قبول در پی ایجاب باشد پس اگر گوید خود را دادم بزنی بفلانکس و او غائب باشد و بعد از رسیدن خبر گوید پذیرفتم او را بزنی صحیح نباشد و همچنین اگر حاضر باشد و بتاخیر قبول کند بحیثیتی که جواب نشمارند در عادت و اگر ولی یا وکیل تزویج زن کنند باید که تعیّن کنند او را باسم و نسب و یا باشارت یا بوصف بر وجهیکه از غیر متمیّز شود پس اگر گوید یکی از دختران خود بتو دادم بی انکه قصد معیّنه کند صحیح نباشد و اگر قصد یکی معینه کند و زوج همه دختران او را دیده باشد نکاح صحیح باشد پس اگر پدر و زوج اختلاف کنند که زوجه کدامست قول پدر معتبر باشد و اگر همه را ندیده باشد نکاح باطل باشد دوّم زوجه و ان هر زنی است که مباح باشد تزویج او و بعد از این ذکر محرمات میشود سوّم عقد کننده و انزوجست یا ولی یا وکیل او شرط است در ایشان بلوغ و عقل و حریت و اختیار پس صحیح نباشد عقد طفل و مجنون مرد باشد یا زن و اگر چه ولی اجازت دهد و نه عقد مست و اگر چه بعد از هوش امدن اجازت دهد و همچنین عقد باکراه و لیکن اگر بعد از زوال اکراه راضی شود صحیح باشد و شرط نیست در نکاح زن بالغه رشیده اذن ولی و جائز است که او خود عقد خود کند و همچنین جائز است که دیگریرا عقد کند زوج باشد یا زوجه و شرط نیست گواه در هیچ نکاحی پس اگر پنهان نکاح کنند و انرا پوشیده دارند صحیح باشد و اگر یکی از زوج و زوجه دعوی زوجیت کنند و اندیگر تصدیق نماید حکم بزوجیت کنند و میراث از هم ببرند و اگر تصدیق ننمایند مدعی را گواه باید و اگر کسی دعوی زوجیت زوجه دیگری کند التفات نکنند الّا بگواه و اگر مردی دعوی زوجیت زنی کند و گواه گذراند و خواهر انزن دعوی زوجیت انمرد کند و گواه گذراند مقدّم دارند گواه مرد را با سوگند اگر دخول بخواهر نکرده باشد و تاریخ عقد نکاح خواهر مقدّم نباشد و اگر دخول کرده باشد بخواهر یا تاریخ عقد او مقدّم باشد حکم کنند از برای گواه خواهر با سوگند

باب دوّم در اولیاء عقد

[فصل] اوّل اولیا

پنج‌اند پدر و جد پدری و پدر جد هر چند بالا رود و ثابت است ولایت ایشان بر ولد غیر بالغ مرد باشد یا زن بکر باشد یا غیر ان و همچنین مجنون و اگر چه بالغ باشد و ولایت ایشان اجباریست و طفل را هیچ اختیار فسخ نیست بعد از بلوغ و مجنون را بعد از عاقلی و هر دو میراث برند از هم و اگر پدر و جد اختلاف نمایند که بچه کس تزویج کنند مقدّم دارند اختیار جد را پس اگر هر دو عقد کنند سابق معتبر باشد