یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 160

سوّم مظاهر منها یعنی زنیکه نسبت ظهار باوست و شرط است انکه دخول شده باشد و طاهر باشد از حیض و نفاس و انکه نزدیکی باو در انطهر نشده باشد اگر زوج حاضر باشد یا در حکم حاضر و او در سن حیض باشد و در انکه عقد دوام شرط است دو قولست و قول اقوی انست که ظهار در زن متعه و در کنیزیکه بملک وطی شده باشد واقعمیشود چهارم مشتبه بها یعنی زنیکه باو تشبیه میشود و ان مادر است باجماع و امّا بدیگر از محرمات نیست یا برضاع همچو خواهر و عمه و خاله و غیر از ایشان دو قولست و اگر بغیر مادر بغیر از ظهر تشبیه کند واقعنشود و بتشبیه بپدر و برادر و مادر زوجه واقعنمیشود و اگر زن گوید انت علی کظهر امّی واقعنشود

بحث دوّم ظهار حرامست‌

و بسبب ان حرام میشود وطی تا کفارت بدهد بازاد کردن بنده و اگر از انعاجز باشد دو ماه روزه بدارد و اگر نتواند شصت مسکین را طعام دهد و بعضی گفته‌اند که بوسه و دست مالیدن بر اعضای زوجه نیز حرامست پس اگر وطی کند پیش از کفارت دو کفارت لازم شود پس اگر مکرّر وطی کند از برای هر وطی کفارت باشد و اگر در میان روزه کفارت وطی کند روز یا شب روزه را با سر گیرد و در ظهار مشروط حرام نمیشود وطی تا انکه شرط واقعشود و اگر از جمیع اقسام کفارت عاجز باشد استغفار کند و واجب نمیشود کفارت الّا باراده وطی و بان قرار نمیگیرد بلکه حرامست وطی بیکفارت پس اگر طلاق رجعی دهد او را پس رجعت کند حرام باشد تا کفارت بدهد و اگر بعد از عدّه نکاح کند او را یا طلاق باین گوید و در عده یا بعد از ان نکاح کند کفارت لازم نباشد و اگر یکی از ایشان مرتد شود یا بمیرد یا بخرد زوجه کنیز را یا انکه دیگری بخرد و فسخ عقد کند کفارت ساقط گردد و زوجه مظاهره اگر صبر نماید اعتراضی بر زوج نباشد و اگر صبر ننماید رفع کند امر خود را بحاکم شرع و او مخیّر گرداند زوج را میان کفارت و طلاق و مهلت دهد او را سه ماه از حین مرافعه پس اگر اینمدّت بگذرد و اختیار یکی ننموده باشد حبس کند او را و تنگ گرداند بر او طعام و شراب تا اختیار یکی کند و اجبار ننماید او را حاکم بر یکی معیّن و از قبل او طلاق نه‌گوید و اگر ظهار را مکرّر گوید کفارت مکرّر شود و اگر بچهار زن گوید انتنّ علیّ کظهر امّی از برای هر یک کفارت باشد و مظاهر چون زن خود را طلاق رجعی دهد پیش از رجوع بزن محسوب نباشد

نوع چهارم ایلا

اشاره

و ان در لغت سوگند است مطلقا و شرعا سوگند است بر انکه ترک نماید وطی زنرا بیشتر از چهار ماه و در اندو باب است‌

[باب] اوّل در ارکان‌

و انچهار است اوّل حالف یعنی انکه سوگند خورد در ایلا و شرط است که او بالغ عاقل مختار باشد و قصد ایلا کند و اگر چه بنده باشد یا ذمی یا خصی یا مجبوب یا مریض یا مظاهر دوّم محلوف علیه یعنی چیزیکه بر او سوگند خورده میشود در ایلا و ان ترک وطی زوجه است و صریح انست که سوگند خورد که پنهان نسازد حشفه را در فرج زن خود یا ذکر را در فرج او فرو نبرد و مانند ان و امّا سوگند بر ترک جماع و وطی و مباشرت اگر قصد ایلا کند واقعشود و الّا واقعنشود و امّا اگر سوگند خورد که سر خود را با سر او بر یکبالش ننهد یا در یکخانه نباشد یا غیبت کند خود را یا دور سازی با وجود قصد ایلا 29 واقعنشود و اگر سوکند خورد که مجامعت نکند در حیض یا نفاس یا معلق بشرطی 30 سازد یا نه از برای ضرر رسانیدن باشد بلکه بجهة اصلاح شیر باشد یا صحّت از مرض واقعنشود و شرطست که زوجه را دخول کرده باشد بعقد دوام پس واقع نمی‌شود برزن متعه و ملک یمین و واقعمیشود بر حرة و کنیزیکه نکاح شده و زنیکه طلاق رجعی داده شده سوّم محلوف به