یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 161

یعنی انچه باو سوگند خورده میشود و ان لفظ اللّه تعالی است و بغیر ان واقعنمیشود و بهر زبان که باشد واقعمیشود چون قصد کند چهارم مدّتست و انزیاده از چهار ماه است بانکه سوگند خورد که اصلا با او وطی نکند یا مقید سازد بمدّتی که زیاده از چهار ماه باشد و اگر سوگند خورد که باو نرسد یکسال الّا یکبار فی الحال ایلا نباشد پس چون وطی کند و بعد از وطی تا باخر سال زیاد از چهار ماه ماند ایلا باشد

باب دوّم در احکام ایلا

چون ایلا واقعشود پس اگر زوجه صبر کند اعتراضی نباشد و اگر صبر ننماید رفع کند امر خود را بحاکم و او را مخیّر سازد میان انکه رجوع بزن کرده دخول کند یا طلاق بگوید و مهلت دهد او را از حین مرافعه چهار ماه خواه حر باشد یا عبد و زوجه حرّه باشد یا کنیز پس اگر مدّت بگذرد و او طلاق گوید رجعی باشد و اگر رجوع بزن کند لازم شود بر او کفارت و کفارت انست که بنده ازاد کند یا ده مسکین را طعام یا کسوت دهد و اگر عاجز اید سه روز روزه بدارد و اگر امتناع نماید بعد از مدّت از اختیار یکی حبس کند و تنگ گرداند برو در طعام و شراب تا اختیار یکی نماید و اگر اهمال نماید تا مدّت ایلا بگذرد کفارت ساقط شود و حکم ایلا باطل گردد و اگر وطی کند بسهو یا در حالت جنون یا بشبهه ایلا باطل شود و کفارت نباشد و اگر زوجه را بعد از ایلا بخرد و ازاد کند پس او را تزویج نماید ایلا باطلشود و بتکرار ایلا کفارت مکرّر نمیشود و اگر سوگند خورد که چهار زن خود را وطی نکند جائز باشد که سه زنرا وطی کند پس معین شود ایلا در چهارم و اگر بمیرد یکی از ایشان پیش از وطی ایلا باطل شود

نوع پنجم لعان‌

[باب] اوّل در سبب آن‌

و ان دو امر است اوّل دشنام زوجه عفیفه است که دخول شده باشد بزنا با دعوی مشاهده ان و نبودن گواه پس اگر دشنام دهد بزنا زن بیگانه یا زن خود را بی دعوی مشاهده برو حد واجب شود و لعان نباشد و اگر زن مشهور بزنا باشد یا بران دعوی گواه باشد نه حد واجب شود و نه لعان و اگر دشنام دهد بزنائی که پیش از نکاح بوده لعان باشد نزد بعضی و اگر بسحق دشنام دهد حد باشد نه لعان دوّم انکار ولدی که زوجه اورده بعقد دوام بعد از ششماه از زمان دخول تا بده ماه و اگر بکمتر از ششماه ولدی بیقصور اورد نفی شود بی لعان و اگر اختلاف نمایند در مدّت حمل بعد از دخول لعان کنند و چون اعتراف نماید بولد او را بعد از ان نفی نرسد و اگر نفی کند حد باشد نه لعان و اگر از مبارکباد ولد جواب دهد بامین یا ان شاء اللّه اعتراف به ولد باشد و جائز نیست نفی ولد بجهة شبهه یا کمانی بواسطه انکه باو نمی‌ماند و واجب است نفی ولد و لعان چون یکی از شروط پیوستن ولد باو نباشد و اگر ولد وطی شبهه را نفی کند نفی شود بی لعان‌

باب دوّم در ارکان لعان‌

و انسه است اوّل ملاعنی یعنی گوینده لعان و شرط است او را بلوغ و عقل و بینائی در لعان دشنام بزنا نه در نفی ولد و دانستن ان بیقین نه بمجرّد گمان بجهة خبر عدل یا فاش گفتن زنان او و شرط نیست اسلام و ازادی دوّم ملاعنه یعنی زنیکه نسبت لعان باوست شرط است بلوغ و رشد او و انکه دخول شده باشد بعقد دوام و بعضی شرط دخول نکرده اند و همچنین شرطست که گنگ و کر نباشد سوّم صیغه و ان انست که مرد بگوید چهار بار اشهد باللّه انّی لمن الصّادقین فیما رمیتها به یعنی گواهی میدهم بخدا که بدرستی که من از راست گویانم در چیزیکه باو نسبت کردم پس بگوید